W postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro, wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza i któremu udzielono zamówienia, złożył ofertę z ceną netto, która przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 30 000 euro.
Czy to oznacza, że do zamawiający zaniżył wartość zamówienia w celu uniknięcia stosowania przepisów Pzp i do udzielenia takiego zamówienia powinien stosować przepisy ustawy Pzp?
Zasady ustalania wartości zamówienia ze względu na rodzaj i przedmiot zamówienia oraz okres, na który się go udziela, zostały określone w artykule 5 dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 32 - 35 Pzp.
Wartość zamówienia jest pochodną ustaleń zamawiającego dokonywanych także na podstawie analizy rynku.
Podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych stanowi średni kurs złotego w stosunku do euro, z uwzględnieniem ogłoszonych przez Komisję Europejską w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej równowartości progów stosowania procedur udzielania zamówień.
Obecnie średni kurs złotego w stosunku do euro wynosi 4,2693 zł, a próg 30 000 euro wynosi 128 079 zł.
Wartość zamówienia jest pochodną ustaleń zamawiającego dokonywanych także na podstawie analizy aktualnych cen rynkowych.
Przepisy Pzp nie wskazują metody za pomocą, której zamawiający powinien ustalić wartość zamówienia. Zamawiający jest natomiast obowiązany ustalić wartość zamówienia stosując przepisy art. 32-35. Przepis art. 32 ust. 1 ustawy Pzp wymaga, aby zamawiający ustalił wartość zamówienia z należytą starannością.
Oznacza to, że zamawiający nie może celowo wybierać takiego sposobu obliczenia wartości zamówienia, który spowoduje uniknięcie stosowania przepisów Pzp.
Podkreślenia wymaga to, że wybór sposobu obliczania wartości zamówienia należy do zamawiającego.
Co do zasady podstawą obliczenia wartości zamówienia na dostawy powinna być aktualna wartość rynkowa dostaw, usług lub robót budowlanych objętych zamówieniem, ustalana na podstawie aktualnych cen rynkowych stosowanych najczęściej w miejscu wykonania zamówienia.
Jeżeli niemożliwe jest ustalenie wartości zamówienia na podstawie aktualnych cen rynkowych stosowanych w miejscu wykonania zamówienia, podstawą ustalenia wartości zamówienia mogą być aktualne powszechnie stosowane katalogi, cenniki i taryfikatory, a także ceny w realizowanych lub zrealizowanych umowach.
Na czym polega zaniżenie wartości zamówienia publicznego?
Zaniżenie wartości zamówienia w celu uniknięcia stosowania przepisów Pzp polega na:
- ustaleniu wartości zamówienia, która nie obliguje zamawiającego do stosowania ustawy Pzp, jeżeli brak jest obiektywnych i uzasadnionych powodów do ustalenia takiej wartości;
- ustaleniu wartości zamówienia, która nie obliguje do stosowania przepisów właściwych dla zamówień o wartości równej lub przekraczającej kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp, jeżeli brak jest obiektywnych i uzasadnionych powodów do ustalenia takiej wartości.
Stwierdzenie kontrolującego, że zamawiający zaniżył wartość zamówienia w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp i do udzielenia takiego zamówienia powinien stosować przepisy ustawy Pzp, nie może być oparte na cenie netto oferty, tylko na ustaleniu, czy zamawiający ustalił wartość zamówienia z należytą starannością.
Takie stwierdzenie zamawiający może obalić za pomocą dowodów, np. dokumentów, z których będzie wynikać, że przed wszczęciem postępowania dokonał badania rynku i wartość zamówienia została ustalona na podstawie aktualnych cen rynkowych lub aktualnych powszechnie stosowanych katalogów, cenników lub taryfikatorów lub cen w realizowanych lub zrealizowanych umowach lub ceny podane na portalach internetowych (e-sklepy).
Jeżeli zamawiający podjął decyzję o ustaleniu wartości zamówienia na podstawie cen w realizowanych lub zrealizowanych umowach, powinien wziąć pod uwagę, czy ceny te są nadal aktualnymi cenami rynkowymi. Ryzyko zaniżenia wartości zamówienia obciąża bowiem zamawiającego. Oczywiście chodzi tu o zaniżenie wartości zamówienia w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp.
Ponieważ to zamawiający ustala wartość zamówienia, na zamawiającym ciąży wykazanie, że ustalenie wartości zamówienia nie nastąpiło w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp.
Stwierdzenie kontrolującego, że w postępowaniu zamawiający zaniżył wartość zamówienia w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp, tylko na podstawie ustalenia, że wykonawca, któremu udzielono zamówienia złożył ofertę z ceną netto, która przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 30 000 euro, jest nieuprawnione i niedorzeczne.
Jeżeli w postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, zamawiający również może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty.
Podkreślenia wymaga, że zamawiający nie ma wpływu na ceny zaoferowane przez wykonawców, którzy zdecydowali się złożyć oferty.
Należy również pamiętać, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro, ustalenia wartości zamówienia dokonuje się również nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są roboty budowlane.
Jeżeli po natomiast ustaleniu wartości zamówienia nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie, zamawiający przed wszczęciem postępowania dokonuje zmiany wartości zamówienia. Oznacza to, że zamawiający jest obowiązany dokonać ponownego ustalenia wartości zamówienia, jeżeli przed wszczęciem postępowania wystąpiły okoliczności to uzasadniające, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych lub zwiększenia wielkości lub rozmiaru zamówienia.
W postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro, wszczęciem postępowania, w zależności od przyjętej procedury będzie, np.: zaproszenie do składania ofert, zaproszenie do negocjacji, zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, na stronie internetowej prowadzonego postępowania.
W postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro, zamawiający może stosować procedury w celu ustalenia, czy zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia.
W takim przypadku zamawiający może posiłkować się procedurą o której mowa w art. 90 ustawy Pzp, w tym również badać ceny złożonych ofert przez porównanie tych cen do wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych.
Jeżeli jednak zamawiający wszczął postępowanie o udzielenie zamówienia o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro, a po złożeniu ofert zamawiający stwierdzi, że to wykonawcy dokonali obliczenia cen ofert na podstawie aktualnych cen rynkowych, i wartość takiego zamówienia przekracza 30 000 euro, powinien dokonać unieważnienia postępowania.
Podstawą unieważnienia postępowania będą postanowienia warunków przetargu publicznego lub innej procedury (np. zaproszenia do złożenia ofert), przewidujące unieważnienie postąpowania.
Józef Edmund Nowicki, Redaktor naczelny