Czy zamieszczenie we wzorze umowy postanowień obciążających w większym stopniu karami umownymi wykonawcę niż zamawiającego narusza Pzp ?
Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wykonanie zasady swobody umów nie zawsze musi przejawiać się równością stron umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Zasada swobody umów posiada aspekt podmiotowy sprowadzający się do swobody wyboru kontrahenta, z którym strona zechce zawrzeć umowę. Co do zasady więc, to strony umowy decydują na jakich warunkach, z kim i czy w ogóle zechcą do niej przystąpić. Zamieszczenie we wzorze umowy postanowień o karach umownych obciążających w większym stopniu wykonawcę niż zamawiającego nie można uznać za postanowienia wymierzone przeciwko zasadom współżycia społecznego lub pozostające w sprzeczności z właściwością (naturą), ustawą, zasadom współżycia społecznego. Okoliczności związane z ryzykiem kontraktowym wykonawca powinien wziąć pod uwagę przy sporządzaniu oferty, gdyż na ich podstawie dokonuje on obliczenia ceny oferty. Tym bardziej, gdy kary umowne nie zostały zastrzeżone w wysokości rażąco wygórowanej w stosunku do wartości przedmiotu zamówienia. Kary umowne stanowią zabezpieczenie zamawiającego przed działaniami lub zaniechaniem wykonawcy polegającymi na niewykonaniu bądź nienależytym wykonaniu przedmiotu zamówienia publicznego.
Przepisy Pzp modyfikują natomiast zasadę równości stron stosunku zobowiązaniowego i stanowią specyficzne ograniczenie zasady swobody umów. Zamawiający działa w interesie publicznym i ryzyko niewykonania bądź nienależytego wykonania zamówienia publicznego prowadzi do niezaspokojenia uzasadnionych potrzeb szerszej zbiorowości. Ryzyko zamawiającego przewyższa zatem normalne ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w sytuacji, gdy umowę zawierają przedsiębiorcy. Kara umowna stanowi nie tylko surogat odszkodowania, ponieważ jej celem jest również skłonienie wykonawcy do należytego wykonania zamówienia publicznego. Kara umowna nie może jednak być rażąco wygórowana.
Opracowanie: Zespół wPrzetargach