Czy zamawiający może unieważnić postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp również przed wyborem najkorzystniejszej oferty?
Co do zasady unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp może nastąpić tylko wtedy, gdy zamawiający przed unieważnieniem postępowania dokona wyboru najkorzystniejszej oferty („cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną”).
Zamawiający może unieważnić postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp również przed wyborem najkorzystniejszej oferty, gdy po otwarciu ofert zamawiający stwierdzi, że cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia (np. w złożonych nie występują oczywiste omyłki rachunkowe i inne omyłki, o których mowa w art. 87 ust. 2 pkt 2 i 3 Pzp i ceny ofert podane w trakcie otwarcia ofert nie ulegną zmianie), a zamawiający nie będzie mógł zwiększyć tej kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty.
Zamawiający nie ma obowiązku zwiększania kwoty przeznaczonej na sfinansowanie konkretnej części zamówienia, tak aby obowiązkowo dokonać wyboru w każdej części zamówienia (zob. wyrok z dnia 24 maja 2012 r., KIO 964/12).
W wyroku z dnia 11 grudnia 2014 r., KIO 2501/14, Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła uwagę, że przepis art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp „nie nakazuje zamawiającemu dokonywać prób zwiększenia kwoty, którą mógłby przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Wprost przeciwnie koniec tego przepisu w słowach «chyba że zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty», mówi o wyjątku, którego nie można interpretować rozszerzająco, aż do ustanawiania reguły, że w każdym przypadku zamawiający powinien podejmować próbę zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. To w gestii samego zamawiającego musi pozostawać decyzja, czy podejmować próbę zwiększenia kwoty, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, czy od razu unieważniać postępowanie o udzielenie zamówienia. Nie można bezwzględnie wymagać od zamawiającego, aby za każdym razem przed unieważnieniem postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp podejmował, czasami długotrwałe, starania zwiększenia omawianej kwoty. To zamawiający ma najlepsze rozeznanie, czy podejmować próbę zwiększenia kwoty, czy od razu korzystać z przytaczanego przepisu art. 93 ust. 1 pkt 4 P.z.p.” Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła również uwagę, że podobne stanowisko zostało wyrażone w wyroku z dnia 24 kwietnia 2008 r., XIX Ga 131/08, niepub., w którym Sąd stwierdził, że: „To zamawiający dokonuje oceny, jaką kwotę może przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, a kontrola gospodarowania środkami finansowymi przez zamawiającego nie należy do kompetencji uczestników postępowania”.
W wyroku z dnia 22 maja 2015 r., KIO 961/15, Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że „z treści art. 93 ust. 1 pkt 4 ustawy P.z.p. nie sposób wywieść jakichkolwiek podstaw prawnych, które pozwalałaby na zobowiązanie Zamawiającego, do zwiększenia środków na sfinansowanie zamówienia. To Zamawiający, nie wykonawca, ponosi wyłączną odpowiedzialność za gospodarowanie środkami publicznymi w sposób celowy i oszczędny i skoro według jego oceny nie ma obecnie możliwości zwiększenia środków na realizację zamówienia, to nie można mu robić z tego powodu zarzut. Stanowisko Izby potwierdza także opinia Urzędu Zamówień Publicznych, na którą powołuje się sam Odwołujący. W opinii tej wskazano, że zwiększenie przez Zamawiającego kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia możliwe jest w przypadku, gdy Zamawiający uzna, że zwiększenie tej kwoty jest uzasadnione i celowe. Z opinii tej jednoznacznie wynika więc, że ocena, czy zwiększenie kwoty przeznaczonej na sfinansowanie zamówienia jest celowe i uzasadnione, w całości należy do Zamawiającego.” Krajowa Izba Odwoławcza nie podzieliła stanowiska Odwołującego, że „Zamawiający ma obowiązek zwiększenia środków na sfinansowanie zamówienia, jeśli są one w jego dyspozycji. Takie zwiększenie środków musi być celowe i zasadne, zaś ocena tych elementów należy do Zamawiającego.”
Zob. także wyroki KIO: z dnia 24 marca 2015 r., KIO 458/15, z dnia 27 marca 2015 r., KIO 466/15, z dnia 10 kwietnia 2015 r. KIO 622/15, z dnia 20 kwietnia 2015 r., KIO 694/15, z dnia 3 czerwca 2015 r., KIO 1025/15 i z dnia 12 listopada 2015 r., KIO 2347/15.
Opracowanie: Zespół wPrzetargach