Jako jedyne kryterium oceny ofert w niniejszym postępowaniu wskazano cenę -100%.
Zamawiający jest instytucją kultury, a więc zobowiązany jest do stosowania ustawy Pzp na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp, co zobowiązywało go na podstawie art. 91 ust. 2a ustawy Pzp do załączenia do protokołu postępowania informacji, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia. Zamawiający zaniechał tego obowiązku.
W odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych zamawiający wyjaśnił, że: „Przedmiot niniejszego zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, wobec czego dopuszczalne w jego przypadku było zastosowanie, jako jedynego kryterium oceny ofert odnoszącego się do ceny dostawy. (...) W przypadku niniejszego zamówienia jego przedmiot należy uznać za powszechnie dostępny, dlatego że meble reprezentacyjne stanowią jeden z segmentów rynku, który jest dostępny w ofercie większości, jeśli nie wszystkich podmiotów trudniących się zawodowo realizacją dostaw z tej branży. Podobnie jak meble kuchenne, dziecięce czy jadalniane, meble z segmentu reprezentacyjnych mebli biurowych są i mogą być oferowane przez szeroki krąg podmiotów, zarówno prowadzących sprzedaż detaliczną, jak i hurtową, nastawionych na klienta indywidualnego, jak i instytucje. O powszechnej dostępności dostaw świadczy także duża ilość uzyskanych w postępowaniu ofert, daleko przekraczająca średnią ilość ofert składanych w postępowaniach przetargowych w tym czasie (...).
Z kolei odnosząc się do ustalonych standardów jakości, to jasne jest, że standard jakościowy należy rozważać także w kontekście danego przedmiotu zamówienia, z uwzględnieniem charakterystyk cechujących daną branżę czy część danego rynku. Rozważając to w stosunku do niniejszego zamówienia wskazał, że przedmiot zamówienia dotyczył dostawy reprezentacyjnych mebli biurowych. Jak zostało wskazane powyżej należy więc w tym kontekście brać pod uwagę obowiązujący w danej niszy rynkowej standard jakości, który może być rzecz jasna różny dla różnych segmentów rynku meblarskiego - np. inne standardy dotyczą wykonania mebli kuchennych, inne mebli wypoczynkowych, inne wreszcie dla reprezentacyjnych mebli biurowych. Nie zmienia to jednak tego, że dla poszczególnych z tych segmentów na rynku ukształtowały się właściwe dla nich standardy jakościowe. Opis przedmiotowego zamówienia dokonany w SIWZ uwzględnił właśnie poziom standardowy, który wykształcił się na rynku dostawców mebli w zakresie segmentu obejmującego meble biurowe. W konsekwencji Zamawiający prawidłowo ukształtował kryteria oceny ofert. (...)".
Mając powyższe na uwadze Prezes Urzędu Zamówień Publicznych wskazał, że zgodnie z art. 91 ust. 2a ustawy Pzp, w brzmieniu obowiązującym w dniu wszczęcia kontrolowanego postępowania, kryterium ceny może być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert, jeżeli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, z zastrzeżeniem art. 76 ust. 2 ustawy Pzp (licytacja elektroniczna), a w przypadku zamawiających, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Pzp, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia. Stwierdził, że ponieważ terminy "powszechnie dostępny" i "ustalone standardy jakościowe" nie są definiowane w żadnym akcie prawnym, mają one ocenny charakter i muszą podlegać interpretacji w kontekście określonego przedmiotu zamówienia. Kierując się znaczeniem nadawanym tym pojęciom w języku polskim można przyjąć, że pod pojęciem "powszechnej dostępności" przedmiotu zamówienia, o której mowa w art. 91 ust. 2a ustawy Pzp, należy rozumieć oferowanie dóbr o pożądanej przez zamawiającego charakterystyce przez liczne podmioty działające na rynku, co skutkuje łatwym dostępem do tych dóbr praktycznie nieograniczonej grupie konsumentów, co z kolei łączy się wprost z powszechną konsumpcją takich dóbr, czy usług.
Tym samym, przedmiot powszechnie dostępny, służy każdemu do zaspokajania jego bieżących potrzeb. Pojęcie "powszechnej dostępności" nie odpowiada zatem nabywaniu świadczeń o indywidualnym lub nietypowym charakterze, przeznaczonych dla wąskiego kręgu odbiorców, wymagających indywidualnego dostosowania do potrzeb klienta. Także pojęcie "ustalonych standardów jakościowych" należy odnosić do zamówień typowych, powtarzalnych, spełniających zarówno standardy wynikające z przyjętych dla tych zamówień norm określonych przepisami prawa, jak i wymagań przyjętych, jako normy w powszechnym odbiorze konsumenckim.
Możliwość zastosowania kryterium ceny, jako jedynego kryterium oceny ofert wymaga zatem, by nabywany przedmiot zamówienia cechowała zarówno „powszechna dostępność”, w opisanym wyżej rozumieniu, jak również by można mu było przypisać scharakteryzowane wyżej „ustalone standardy jakościowe”.
Odnosząc powyższe do przedmiotowego zamówienia na dostawę mebli reprezentacyjnych, stwierdzić należy, iż cechuje je konieczność dostosowania zarówno przedmiotu dostawy, jak i wymaganych od wykonawców dokumentów, do indywidualnych potrzeb zamawiającego opisanych w SIWZ oraz w Szczegółowej specyfikacji technicznej. Wskazuje na to m.in. fakt, iż meble mają być zrobione na wymiar, ale też fakt, że część z nich charakteryzuje się specyficznym (artystycznym) wyglądem i z całą pewnością nie są to meble powszechnie wykorzystywane do standardowego wyposażenia mieszkań czy biur. Tego typu mebli nie można zaliczyć do mebli powszechnie dostępnych i zaspokajających bieżące potrzeby konsumenckie, gdyż są to meble rzadkie, przeznaczone dla wąskiego grona odbiorców. Nie występują one w ofercie przeciętnej firmy meblarskiej. Również wymóg załączenia przez wykonawców do oferty opisów dostarczanych produktów potwierdzających spełnianie wymagań postawionych w SIWZ, a w przypadku mebli określonych w poz. 1-3, 5, 14, 16 i 18 dodatkowy wymóg, aby ww. opis został dokonany przez wykonawcę w postaci dokładnego rysunku warsztatowego, wymaga od wykonawców posiadania fachowej wiedzy oraz umiejętności pozwalających na sporządzenie rysunków warsztatowych zamawianych produktów, np. posiadanych przez projektantów. Mając na względzie charakter przedmiotowego zamówienia, stwierdzić należy, iż w odniesieniu do większości opisanych mebli wykazanie ich powszechnej dostępności jest praktycznie niemożliwe.
Przepis art. 91 ust. 2a ustawy Pzp wprowadza warunek stosowania kryterium cenowego ograniczając go do prostych, nieskomplikowanych zamówień, w tym również do prostych zamówień na dostawy, do których można zaliczyć np. dostawę prostych mebli biurowych, takich jak stoły, krzesła, czy biurka posiadających zestandaryzowane parametry. Jednakże w przypadku dostaw obejmujących dostawę mebli charakteryzujących się znacznym zindywidualizowaniem, wykonywanych ręcznie jak np. „flying carpet rug”, czy też wymagających sporządzenia szczegółowych rysunków warsztatowych przedkładanych do akceptacji Inwestora, nie można mówić o powszechnej dostępności zamawianych produktów. Nadmienić przy tym należy, że liczba wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia, czy też liczba złożonych w danym postępowaniu ofert nie przekłada się wprost na powszechność i dostępność danych dostaw. O powszechnej dostępności dostawy nie świadczy bowiem liczba podmiotów, od których na rynku można ją uzyskać, ale to, czy dana dostawa służy zapewnieniu realizacji bieżących potrzeb przeciętnego nabywcy. Nie można w tym przypadku dowodzić istnienia szerokiego kręgu podmiotów oferujących przedmiotowe dostawy, gdyż jak wskazał sam zamawiający meble będące przedmiotem niniejszego zamówienia stanowią niszę rynkową na rynku meblarskim. Nisza rynkowa oznacza bowiem „wąsko zdefiniowaną grupę klientów, którzy szukają ściśle określonych korzyści” 1, jak również „segment rynku lub jego wydzielona część, w której niewielka grupa nabywców, posiadając konkretne potrzeby, gotowa jest zapłacić wyższą cenę za dane dobro lub usługę”. Odnosząc się z kolei do przesłanki „ustalonych standardów jakościowych” wskazać należy, iż oznaczają one powtarzalne cechy jakościowe i techniczne rzeczy/dostaw, niewymagające skomplikowanego opisu. W związku z powyższym, wprowadzenie w przedmiotowym postępowaniu wymogu sporządzenia opisu dostarczanych przedmiotów również w postaci szczegółowego projektu warsztatowego, uwzględniającego warunki postawione przez zamawiającego w SIWZ, świadczy o tym, iż zamawiane przedmioty nie mają ustalonych standardów jakościowych. Ponadto sama specyfika niektórych z nich w zakresie nietypowych materiałów i kształtów świadczy o braku ustalonych standardów jakościowych.
Krajowa Izba Odwoławcza uznała stanowisko Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych za uzasadnione i nie uwzględniła zastrzeżeń zamawiającego.
Uchwała z dnia 5 października 2016 r., KIO/KD 60/16
Źródło: www.uzp.gov.pl