Można badać ceny oferty, z uwzględnieniem oświadczeń i dokumentów złożonych przez wykonawcę dobrowolnie, ponad wymagania zamawiającego wyrażone ogłoszeniu lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia, jednak takie badanie takie musi uwzględniać okoliczności danej sprawy i być dokonywane z dużą ostrożnością
Wykonawca S. AG złożył ofertę z ceną 14 504 531,49 zł.
Zgodnie z pkt 21.1 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, cena była ceną ryczałtową i miała wynikać z kwoty podanej w ofercie. Zamawiający poprawił oczywistą omyłkę rachunkową w ofercie wykonawcy S. AG, na podstawie dokumentu „Przegląd oferty”. Dokument ten nie był jednak wymagany przez zamawiającego i pozostali wykonawcy nie załączyli go do oferty.
Po dokonaniu tej czynności cena oferty ww. wykonawcy wynosiła 13 468 500,00 zł.
Prezes Urzędu wskazał, iż prawidłowe poprawienie omyłki rachunkowej przy obliczeniu ceny zależy, między innymi, od ustalenia czy cena, w podlegającej badaniu ofercie, jest ceną ryczałtową, czy też nie. Wynagrodzenie ryczałtowe oznacza wynagrodzenie wypłacane za całość dzieła lub usługi w jednej sumie pieniężnej lub wartości globalnej. Jego istotę stanowi określenie przysługującego wykonawcy wynagrodzenia z góry, bez przeprowadzenia szczegółowej analizy kosztów. W przypadku ceny ryczałtowej całkowita wartość brutto stanowi zatem absolutne, nie podlegające zmianie (lub choćby negocjacjom) wynagrodzenie wykonawcy zamówienia.
Jednocześnie dokument „Przegląd oferty”, w którym wykonawca wpisał wartość poszczególnych towarów netto, nie stanowi kosztorysu. Podanie tych wartości nie stanowi też wymaganego w SIWZ zestawienia potrzebnych do zrealizowania dostawy kosztów towarów i nakładów pracy - kosztów dodatkowych (transportu, ubezpieczenia przewozu, opakowania itp.) z podaniem ich cen jednostkowych.
W kalkulacji wynagrodzenia o charakterze ryczałtowym składniki wynagrodzenia, które wynikają z wewnętrznej kalkulacji wykonawcy nie mają znaczenia dla postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, gdyż w tym wypadku istotne jest wynagrodzenie za całość robót, których wykonania podejmuje się wykonawca. Treść oferty wykonawcy wyczerpuje się bowiem w podanej kwocie globalnej za realizację przedmiotu zamówienia. W tej sytuacji, bez znaczenia dla treści oferty wykonawcy pozostaje sposób obliczenia ceny ofertowej, a co za tym idzie - nie znajduje co do zasady uzasadnienia przedstawianie przez wykonawców kosztorysów ofertowych.
Wynagrodzenie ryczałtowe obejmuje bowiem wykonanie przez wykonawcę pełnego zakresu robót określonych w treści SIWZ niezależnie od tego czy do oferty został dołączony kosztorys ofertowy, czy też nie.
W przypadku oferty zawierającej cenę ryczałtową brak było zatem podstaw do poprawiania omyłki rachunkowej w oparciu o załączony do oferty dokument „Przegląd oferty” w trybie art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp. Poprawiając omyłkę rachunkową w ofercie wykonawcy S. AG zamawiający naruszył zatem art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp.
Stanowisko Krajowej Izby Odwoławczej
Izba nie podzieliła poglądu Prezesa Urzędu, że w sytuacji, gdy zamawiający przewidział wynagrodzenie o charakterze ryczałtowym, niedopuszczalne jest badanie ceny oferty.
Cena ryczałtowa jest pojęciem nie mającym umocowania normatywnego. Na gruncie praktyki w obszarze zamówień publicznych określenie „cena ryczałtowa” używane jest jako synonim „wynagrodzenia ryczałtowego”, o którym stanowi art. 632 k.c. Zgodnie z przywołanym przepisem umówienie się przez strony o wynagrodzenie ryczałtowe, ma taki skutek, że co do zasady wykonawca nie może domagać się od zamawiającego podwyższenia wynagrodzenia.
Zastrzeżenie wynagrodzenia ryczałtowego w żaden sposób nie zwalnia więc zamawiającego z badania poprawności oferowanego świadczenia oraz ustalenia niewadliwej kalkulacji ceny oferty. Są to obowiązki ustawowe, od których wykonania zamawiający nie może się uchylić. Wskazać należy w tym miejscu, że przepis zawarty w dawnym art. 88 Pzp, zgodnie z którym przyjmowało się, że cena ryczałtowa jest prawidłowa bez względu na sposób jej obliczenia, został uchylony. Obecnie ustawa nie zawiera żadnych domniemań związanych z charakterem wynagrodzenia (tak wyrok z 16 listopada 2012 r. sygn. akt KIO 2392/12, KIO 2410/12).
Izba wyraża też pogląd, że nie można a priori wykluczyć możliwości badania oferty, w tym również ceny oferty, z uwzględnieniem oświadczeń i dokumentów złożonych przez wykonawcę dobrowolnie, ponad wymagania zamawiającego wyrażone ogłoszeniu lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Jednak badanie takie winno każdorazowo uwzględniać okoliczności danej sprawy i być dokonywane z dużą ostrożnością.
W okolicznościach sporu, w odniesieniu do ceny oferty S. AG zamawiający miał daną cenę za wykonanie przedmiotu zamówienia wskazaną w ofercie oraz cenę wskazaną, w złożonym z inicjatywy własnej S. AG „Przeglądzie oferty” - dokumencie, który nie stanowi oferty, lecz jedynie został złożony wraz nią przez wykonawcę. Suma netto wynikająca z „Przeglądu oferty” odpowiada cenie netto oferty S. AG, jednak suma elementów składających się na cenę jednej z pozycji „Przeglądu oferty” - Podsystemu kontroli biletów - jest niższa, niż cena tej pozycji.
Działanie zamawiającego polegało na tym, że dokonał poprawienia najpierw omyłki stwierdzonej w „Przeglądzie oferty” - zmienił cenę za Podsystem kontroli biletów, co miało znaczenie dla łącznej ceny netto wskazanej w „Przeglądzie oferty”, a następnie poprawił cenę wskazaną w formularzu oferty w ten sposób, że zastąpił ją ceną nowo obliczoną według „Przeglądu oferty”. Tym samym zamawiający poprawił nie tyle omyłkę rachunkową, której wykonawca nie popełnił w ofercie, ile zmienił cenę oferty.
Dodatkowo dostrzec należy, że skoro „Przegląd oferty” nie był dokumentem wymaganym przez zamawiającego, to nie istniały żadne ustalenia co do jego treści oraz kompletności zawartych w nim danych. Zamawiający nie miał więc podstaw do uznania, że dokument ten zawiera pełne zestawienie wszystkich kosztów S. AG związanych z wykonaniem zamówienia oraz, że nie jest on dokumentem roboczym wykonawcy.
Izba uznała, że zamawiający mógłby uzyskać wyjaśnienia tej kwestii z wykorzystaniem art. 87 ust. 1 Pzp, jednak ich rezultat mógłby prowadzić wyłącznie do zastosowania art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp (przy stwierdzeniu, że zachodzą przesłanki zawarte w tym przepisie, co zdaniem Izby nie ma miejsca), nie zaś art. 87 ust. 2 pkt 2 Pzp. Konieczność uzyskania wyjaśnień powoduje, że przesłanka oczywistości odpada.
Poprawienie omyłki rachunkowej w dokumencie złożonym przez z inicjatywy wykonawcy wraz z ofertą i zmiana na tej podstawie wynagrodzenia wykonawcy wskazanego w ofercie jako jedna kwota odpowiada art. 87 ust. 2 pkt 2 Pzp. Zamawiający dopuścił się naruszenia tego przepisu.
Uchwała z dnia 29 maja 2013 r., KIO/KD 46/13