Jeżeli zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający żąda od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny lub kosztu, lub ich istotnych części składowych (art. 224 ust. 1 ustawy Pzp).
W przypadku gdy cena całkowita oferty złożonej w terminie jest niższa o co najmniej 30% od:
- wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert niepodlegających odrzuceniu na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 1 i 10 ustawy Pzp, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w ust. 1, chyba że rozbieżność wynika z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia;
- wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych, zamawiający może zwrócić się o udzielenie wyjaśnień, o których mowa w art. 223 ust. 1 ustawy Pzp.
Żądanie od wykonawcy wyjaśnień, w tym złożenia dowodów w zakresie wyliczenia ceny nie może być dokonane w dowolnych okolicznościach.
Z art. 224 ust. 1 ustawy Pzp wynika, że zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu, gdy zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, wydają się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów.
Aby wątpliwości mogły powstać, muszą zaistnieć określone okoliczności, które te wątpliwości wywołują. Nie chodzi zatem o sytuację, w której zamawiający według własnego uznania stwierdza, że „ma wątpliwości”, ale o sytuację, w której zamawiający wywodzi swoje wątpliwości z obiektywnych okoliczności.
Okoliczności te (np. wysokość różnicy procentowej pomiędzy ceną całkowitą oferty a wartością zamówienia powiększoną o należny podatek od towarów i usług, ustaloną przed wszczęciem postępowania) mogą być różne w zależności od przedmiotu zamówienia lub sytuacji zaistniałej w danym postępowaniu. Niemniej jednak muszą one wskazywać na zasadność powzięcia przez zamawiającego, np. wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego, i co za tym idzie - na zasadność zwrócenia się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny lub kosztu.
W postępowaniu cena całkowita oferty odwołującego była o 6,5% niższa od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 ustawy Pzp i 1,5% niższa od średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.
Była to cena całkowita najbardziej zbliżona do wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług (…) i niemal zbieżna ze średnią arytmetyczną cen wszystkich złożonych ofert. Stosunek tej ceny do wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług (…), a także średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, nie dawał zatem podstaw do uznania, że cena całkowita mogła wydawać się rażąco niska, a tym samym zwrócenia się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących wyliczenia ceny.
W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej brak szczegółowego wskazania, co budzi wątpliwości zamawiającego, co najmniej utrudniał wykonawcy złożenie rzetelnych i wyczerpujących wyjaśnień.
Brak szczegółowego wskazania wątpliwości zamawiającego w sytuacji niespełniającej przesłanek z art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp, powodował również niepewność co do zasadności samego wezwania. Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że zamawiający był obowiązany do przedstawienia odwołującemu w wezwaniu do udzielenia wyjaśnień, co i z jakich powodów budzi jego wątpliwości w zakresie ceny oferty. Przy czym nie jest wystarczające ograniczenie się do wskazania, że wątpliwości budzi po prostu cena oferty lub wszelkie jej składniki (w tym wypadku wynikające z załączonego formularza), gdyż taka informacja niczego nie precyzuje.
Zamawiający z takiego obowiązku przedstawienia swoich wątpliwości nie wywiązał się, co spowodowało, że wezwanie odwołującego do udzielenia wyjaśnień, w tym złożenia dowodów, dotyczących wyliczenia ceny, nie mogło być uznane za uzasadnione.
Wyrok z dnia 16 czerwca 2020 r., KIO 709/20, KIO 715/20
Źródło: www.uzp.gov.pl