Zakres prac objętych przedmiarem robót nie odpowiada zakresowi prac objętych projektem budowlanym

Przedmiar robót budowlanych, stanowiący podstawę sporządzenia kosztorysu, jest opracowaniem wtórnym w stosunku do projektu i specyfikacji technicznych i to nie on determinuje zakres prac objętych przedmiotem zamówienia.

Zawarte w przedmiarze robót zestawienia mają zobrazować skalę roboty budowlanej i pomóc wykonawcom w oszacowaniu kosztów inwestycji, wobec czego przedmiarowi robót można przypisać wyłącznie charakter dokumentu pomocniczego.

Z powyższego wynika zasada nadrzędności projektu budowlanego w stosunku do projektu wykonawczego i przedmiaru robót budowlanych, gdyż to projekt budowlany jest dokumentem podstawowym w procesie budowlanym.

Oznacza to, że roboty opisane w projekcie budowlanym wchodzą w zakres zamówienia podstawowego, nawet jeżeli nie zostały ujęte w projekcie wykonawczym i przedmiarze robót. W konsekwencji wykonanie robót, które zostały przewidziane w projekcie budowlanym nie wymaga zawarcia z wykonawcą aneksu do umowy podstawowej. Roboty pominięte w przedmiarze, a ujęte w projekcie budowlanym będą zatem być realizowane w ramach zamówienia podstawowego i nie mogą być uznane za zamówienia dodatkowe na roboty budowlane, roboty dodatkowe lub roboty zamienne, za które w ramach wykonywanego zamówienia przysługiwałoby odrębne wynagrodzenie.

Wykonanie robót, które zostały przewidziane w projekcie budowlanym, a nie zostały ujęte w przedmiarze robót budowlanych nie wymaga zmiany zawartej umowy o roboty budowlane. Obowiązek wykonania obiektu budowlanego zgodnie z projektem budowlanym wynika również z przepisów ustawy - Prawo budowlane, jeśli stanowi on część dokumentacji budowy lub dokumentacji powykonawczej.

Zgodnie z art. 649 k.c. w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. Przepis art. 649 k.c. zawiera regułę interpretacyjną, w myśl której w razie wątpliwości przyjąć należy, że wykonawca podjął się wykonania wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. W takim przypadku podstawą do rozstrzygnięcia wątpliwości co do zakresu robót objętych zobowiązaniem wykonawcy może być jedynie taki projekt, który stanowi część składową umowy. 

Projekt w określonej sytuacji stanowi integralną część umowy o roboty budowlane, jeśli odpowiada wymaganiom wynikającym z właściwych przepisów, o których mowa w art. 648 § 2 k.c. lub jeśli został włączony jako część składowa umowy o roboty budowlane w wyniku wyraźnego zastrzeżenia umownego.

Reguła interpretacyjna wynikająca z art. 649 k.c. jest uwzględniana również przez wykonawców przy określaniu wysokości wynagrodzenia za roboty budowlane. Zastosowanie reguły interpretacyjnej wynikającej z art. 649 k.c. prowadzące do rozszerzenia zakresu obowiązków w stosunku do zakresu obowiązków, które wykonawca uwzględnił przy określaniu wysokości wynagrodzenia, w braku odmiennego zastrzeżenia umownego, nie uzasadnia roszczenia o zwiększenie wynagrodzenia. Wyznacznikiem zakresu robót budowlanych, które ma wykonać wykonawca jest zatem projekt budowlany, a nie projekty wykonawcze, przedmiar robót budowlanych lub specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych.

W wyroku z dnia 3 czerwca 2015 r., V CSK 551/14, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że „Umowa o roboty budowlane zawarta w trybie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego pozostaje umową o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 i n. k.c., z tym że podlega reżimowi ustawy Pzp. Jej przedmiotem jest wykonanie (przebudowanie) obiektu budowlanego zgodnie z ustalonym zakresem robót, projektem i zasadami wiedzy technicznej, natomiast w razie wątpliwości poczytuje się, że wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. Z nadrzędnej pozycji projektu budowlanego, jako części dokumentacji projektowej wynika, że w razie nie objęcia przedmiarem wszystkich robót określonych w projekcie budowlanym, przedmiot zamówienia wyznacza projekt. W doktrynie podkreśla się, że przedmiar robót budowlanych nie opisuje przedmiotu zamówienia, a służy do jego wyceny, stąd nie można przyjąć, że roboty w nim nie ujęte są robotami zamiennymi lub dodatkowymi.

Podo0bne stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 marca 2013 r., I ACa 552/12, w którym Sąd uznał, że nawet gdyby przedmiar robót nie obejmował jakiegoś zakresu ujętego w projekcie budowlanym, wykonawca musi go wykonać w ramach zamówienia podstawowego i nie może przyjąć, że są to roboty dodatkowe. Sąd zwrócił jednak uwagę, że orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuszcza w takiej sytuacji możliwość żądania zapłaty za roboty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sąd zwrócił uwagę, że stanowisko takie zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 344/07, w którym Sąd Najwyższy uznał, że „nawet w sytuacji, gdy umowa na podstawie której zostały wykonane roboty budowlane jest nieważna, od strony korzystającej z efektów przeprowadzonych prac, Sąd może zasądzić wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu”. Takie samo stanowisko Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 414/10.