Celem wadium jest zabezpieczenie zapłaty określonej sumy (przez wykonawcę lub podmiot trzeci na rzecz zamawiającego) przez cały okres związania ofertą. Ze swej istoty wadium zabezpiecza bowiem roszczenia odszkodowawcze zamawiającego na wypadek uchylenia się przez zwycięskiego wykonawcy od zawarcia umowy finalnej.

Wadium stanowi więc surogat odszkodowania. Obok funkcji zabezpieczającej pełni także funkcję rekompensacyjną. Wykonawcy uchylającemu się od obowiązku zawarcia umowy finalnej nie może grozić nic więcej, niż utrata wadium, a dochodzenie odszkodowania uzupełniającego jest wykluczone. Zastrzeżenie wadialne skutkuje więc w tym sensie, że obciąża wykonawcę określonym świadczeniem pieniężnym.

Skoro tak, to wskazać należy, że złożenie oświadczenia o potrąceniu (i to obojętnie, czy skutecznych w świetle przepisów art. 498-505 kodeksu cywilnego, czy też nie) przez wykonawcę (ów) przysługujących im względem zamawiającego wierzytelności nie spełnia wymogów uiszczenia wadium w formie przewidzianej w ustawie - Prawo zamówień publicznych.

O niedopuszczalności uznania za złożone „wadium” w formie oświadczenia o potrąceniu świadczy także fakt, że nie sposób wyobrazić sobie sytuacji, w jaki sposób zamawiający mógłby zwrócić wykonawcom wadium w przypadku, gdyby to nie ich oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, czy też została wycofana i to z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, czy też jak zamawiający miałby zaspokoić się z tak złożonego wadium w przypadku braku reakcji wygrywającego wykonawcy na wezwanie do złożenia stosowanych dokumentów, oświadczeń i informacji lub też w sytuacji odmowy podpisania przez wygrywającego umowy na warunkach określonych w ofercie, niewniesienia przez taki podmiot zabezpieczenia, czy też niemożliwości zawarcia umowy z takim wykonawcą z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

Przyjęcie przez ustawodawcę pieniądza za dozwoloną formę wniesienia wadium w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego daje zamawiającemu możliwość zaspokojenia się w opisanych wyżej sytuacjach i swobodnego dysponowania kwotą wpłaconą na konto zamawiającego, zaś takiej swobody nie daje z pewnością złożenie przez wykonawcę oświadczenia o potrąceniu.

Zob. wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 26 lutego 2015 r., I Ca 235/14