W opinii prawnej „Udzielanie zamówień publicznych na usługi szkoleniowe” wydanej na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, Urząd Zamówień Publicznych wyraził stanowisko, że „W jednym postępowaniu powinny być nabywane świadczenia tego samego lub podobnego rodzaju tj. usługi, które spełniają te same lub podobne funkcje, które łączy przynależność do tej samej lub podobnej grupy tematycznej (element przedmiotowy) i gdy istnieje wykonawca zdolny samodzielnie wykonać całe zamówienie (element podmiotowy). Ponadto, aby zakup określonego rodzaju usług możliwy był po przeprowadzeniu jednego postępowania, obok ww. przesłanek konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku istnienia związku funkcjonalnego i czasowego pomiędzy nabywanymi usługami szkoleniowymi lub edukacyjnymi, bez których nie zachodzi konieczność sumowania wartości poszczególnych świadczeń. Innymi słowy, zamawiający w celu ustalenia zakresu przedmiotowego zamówienia musi wiedzieć co chce nabyć i potrafić określić zarówno zakres świadczeń jak i ich czas, a świadczenia, które mają być przedmiotem jednego postępowania powinny być ze sobą funkcjonalnie powiązane i mogą być zrealizowane przez jednego wykonawcę.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż w sytuacji, gdy zamawiający udziela zamówienia na szkolenia, powinien pogrupować je przede wszystkim według kryterium tematycznego i możliwości ich realizacji przez jednego wykonawcę. Szkolenia obejmujące taką samą lub podobną tematykę, prowadzone dla określonej grupy odbiorców, jeżeli mogą być zrealizowane przez jednego wykonawcę, należy traktować jako jedno zamówienie, którego wartość powinna zostać oszacowana łącznie, zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy Pzp.” Urząd Zamówień Publicznych stwierdził również, że „W sytuacji, gdy przedmiotem zamówienia są szkolenia o różnej tematyce i nie ma możliwości udzielenia zamówienia na te szkolenia jednemu wykonawcy, po przeprowadzeniu jednego postępowania, nie będzie można mówić o dzieleniu zamówienia na części w celu uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp, gdy każde ze szkoleń będzie stanowiło odrębny przedmiot zamówienia.”
Odnosząc się do kwestii szacowania wartości zamówień na usługi szkoleniowe, w tym również do zamówień na realizację szkoleń indywidualnych, przeprowadzanych na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudniania i instytucjach rynku pracy, w pierwszej kolejności należy wskazać jakie wytyczne w zakresie prawidłowego szacowania wartości zamówień i zakazu dzielenia ich na części wprowadza dyrektywa 2014/24/UE. W art 5 pkt 8 dyrektywy 2014/24/UE wskazano, że w przypadku, gdy proponowane świadczenie usług może prowadzić do udzielenia zamówień w formie odrębnych części, uwzględnia się całkowitą szacunkową wartość wszystkich takich części. Z powyższego wynika, że dyrektywa 2014/24/UE kładzie nacisk na proponowaną, a zatem „planowaną usługę”. Oznacza to zatem, że podstawową przesłanką pozwalającą na przesądzenie, czy dane zamówienie na usługę szkoleniową (składającą się z poszczególnych szkoleń) powinno być traktowane jako jedna całość oszacowana łącznie - będzie obiektywna możliwość zaplanowania takich szkoleń. Zamawiający, co do zasady jako jedno zamówienie powinien nabywać taką usługę szkoleniową, jeśli posiada podobne przeznaczenie oraz istnieje związek czasowy pomiędzy usługami wchodzącymi w skład planowanej usługi szkoleniowej. Taki związek zachodzi, gdy usługi szkoleniowe można określić „z góry”, tj. zaplanować ich zakres, a tym samym przewidzieć ich nabywanie w określonej perspektywie czasowej.
W sytuacji, gdy zamawiający udziela zamówienia na szkolenia, powinien pogrupować je według kryterium podobnego przeznaczenia i ująć w planie (tożsamość czasowa). Szkolenia obejmujące taką samą lub podobną tematykę, przeprowadzane dla określonej grupy odbiorców, jeżeli są zaplanowane bądź obiektywnie możliwe jest objęcie ich planem na dzień jego przygotowania, należy traktować jako jedno zamówienie, którego wartość powinna zostać oszacowana łącznie. Zamawiający, przygotowując postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego, w ramach jednego zamówienia, powinien uwzględnić wszelkie jednorodzajowe usługi, jeśli w danym momencie wie o konieczności ich zakupu.
W przypadku, gdy zamawiający ustalił wielkość i wartość zamówień stosownie do swoich potrzeb i dokonał tego z zachowaniem należytej staranności, a w trakcie roku pojawiła się nieprzewidziana wcześniej potrzeba dokonania zakupu takich samych lub podobnych usług, mamy do czynienia z nowym, odrębnym zamówieniem, którego wartość powinna zostać oszacowana odrębnie. Jeśli zamawiający nie mógł obiektywnie przewidzieć i zaplanować potrzeby dokonania większych zakupów takich samych lub podobnych usług, nie można postawić mu zarzutu nieupprawnionego podzielenia zamówienia.
Zamówienia na szkolenia indywidualne, co do zasady, można uznać za zamówienia nieprzewidywalne dla zamawiającego, jeżeli zamawiający na etapie planowania danej usługi szkoleniowej nie jest w stanie obiektywnie przewidzieć kto i kiedy zostanie skierowany na szkolenie indywidualne. Z uwagi również na okoliczność, iż ich tematyka wybierana jest Indywidualnie przez zainteresowanego bezrobotnego, trudno oczekiwać, aby zamawiający uwzględniał je przy planowaniu rocznego kalendarza szkoleń. Niemniej jednak nie można wykluczyć, iż zamówienie obejmujące szkolenie indywidualne w pewnych okolicznościach winno być uwzględnione łącznie z planowanym zamówieniem na usługi szkoleniowe. Obowiązek taki wystąpi, jeśli zamawiający w momencie przygotowywania postępowania obejmującego usługę szkoleniową będzie wiedział o konieczności realizacji szkolenia bądź szkoleń, na które zapotrzebowanie złożyli indywidualnie bezrobotni. W takim przypadku wartość szkoleń indywidualnych powinna zostać ustalona łącznie z wartością planowanej usługi szkoleniowej. Natomiast w okolicznościach, gdy konieczność realizacji obiektywnie niemożliwych do przewidzenia etapie planu szkoleń indywidualnych zaistnieje dopiero w momencie, gdy całe zapotrzebowanie zamawiającego na dane szkolenia zostało zaspokojone poprzez przeprowadzone postępowania, istnieją podstawy, aby usługi te potraktować jako zamówienia odrębne.”
W piśmie z 3 sierpnia 2015 r. UZP/DP/O/026/840/14/KA Urząd Zamówień Publicznych podtrzymał stanowisko, dotyczące możliwości uznania za rodzajowo odrębne szkoleń o różnej tematyce (stanowisko wyrażone m.in. w opiniach: „Prawidłowe oszacowanie wartości zamówienia jako czynność poprzedzająca wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego” i „Przygotowanie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego” - publikacja wspólna Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Urzędu Zamówień Publicznych). Urząd Zamówień Publicznych uznał, że w przypadku udzielania zamówień na szkolenia o odmiennej tematyce, obejmującej różne dyscypliny naukowe lub umiejętności zawodowe (jak np. zajęcia z języka angielskiego, matematyki, fizyki, chemii, zajęcia przyrodnicze, zajęcia z podstaw przedsiębiorczości lub szkolenia dotyczące odmiennych umiejętności bądź kwalifikacji, jak np. podstawy obsługi komputera, szkolenia z zakresu wizażu i stylizacji czy profesjonalnego sprzedawcy, a więc szkolenia, które w ocenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju uznawane są za zamówienia tego samego rodzaju) brak jest podstaw, aby przyjąć, iż między takimi szkoleniami zachodzi podobieństwo przedmiotowe, uzasadniające udzielenie powyższych szkoleń w ramach jednego zamówienia. W ocenie Urzędu Zamówień Publicznych bez znaczenia dla oceny występowania jednej z tożsamości przedmiotowej pozostaje fakt, że określone szkolenia są skierowane do tej samej kategorii odbiorców. W ocenie Urzędu Zamówień Publicznych okoliczność ta nie przesądza, iż w danym przypadku występuje podobieństwo przedmiotowe szkoleń.
W piśmie UZP/DKUE/W3/425/268(2)/14/SD (pismo Departamentu Kontroli Zamówień Współfinansowanych) Urząd Zamówień Publicznych w odpowiedzi na pytanie Ministerstwa Rozwoju stwierdził, że „w celu stwierdzenia czy wartość ww. zamówień zamawiający powinien zsumować, należy wziąć pod uwagę zaistnienie w konkretnych okolicznościach faktycznych następujących przesłanek, tj. tożsamość przedmiotowa, tożsamość podmiotowa oraz tożsamość czasowa (…). Szkolenia poświęcone są różnym zagadnieniom, a zatem brak jest podstaw do sumowania wartości ww. zamówień. Sytuacji nie zmienia fakt, iż powyższe szkolenia realizowane są przez tego samego wykonawcę (tożsamość podmiotowa) oraz to, że zamawiający działał w celu realizacji z góry powziętego zamiaru jakim była realizacja projektu współfinansowanego z środków budżetu”.
W postępowaniu, do którego odnosi się pismo UZP/DKUE/W3/425/268(2)/14/SD, beneficjent dokonał podziału usług szkoleniowych na następujące grupy:
- kursy zawodowe (28.700 PLN, 6.793,06 EURO) w tym: pracownik administracyjno-biurowy, nowoczesny handlowiec
- kursy nauki zawodu i zawodu z obsługą wózków widłowych (49.257,50 PLN,7.658,86 EURO) w tym: spawacz, sortowacz, magazynier z obsługą wózków widłowych
- kursy nie dające się zgrupować (35.000 PLN, 8.284,22 EURO) w tym: konserwator terenów zielonych, animator kultury i sportu, techonolog robót wykończeniowych itp.
Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 154 pkt 11 i 13 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (przepis ten nie uległ zmianie w całym okresie obowiązywania ustawy) Prezes Urzędu Zamówień Publicznych czuwa nad przestrzeganiem zasad systemu zamówień, w szczególności dokonuje kontroli procesu udzielania zamówień w zakresie przewidzianym ustawą oraz dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów o zamówieniach, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego, w szczególności upowszechnia orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zamówień.
W związku z powyższym nie można uznać, że np. szkolenia z zakresu języka angielskiego, zajęcia muzyczne, zajęcia ekspresji twórczej, zajęcia z matematyki, zajęcia z zakresu samorządności, zajęcia komputerowe i zajęcia sportowe to szkolenia, które wykazują taką samą tożsamość przedmiotową lub podobieństwo funkcjonalne.
Nie można bowiem uznać za zamówienia podobne, zamówienia o odmiennej tematyce i umiejętnościach zawodowych.
Podkreślenia wymaga również, że Urząd Zamówień Publicznych w Informatorze Urzędu Zamówień Publicznych nr 6/2012, strona 28 ), zwrócił uwagę, że kryterium tożsamości zamówień nie może budzić wątpliwości („Kryterium tożsamości zamówień nie może budzić wątpliwości. Tylko jednoznaczne potwierdzenie, że dane usługi (ale także np. dostawy) są względem siebie tożsame (w rozumieniu: odpowiadające sobie, o dalece występującym podobieństwie) pozwala na stwierdzenie, czy zasadne jest łączne szacowanie wartości takich usług lub dostaw.”). Urząd Zamówień Publicznych zwrócił również uwagę, że „tylko jednoznaczne potwierdzenie, że dane usługi (ale także np. dostawy) są względem siebie tożsame (w rozumieniu: odpowiadające sobie, o dalece występującym podobieństwie) pozwala na stwierdzenie, czy zasadne jest łączne szacowanie wartości takich usług lub dostaw”.
Źródło: