Zgodnie z art. 125 ust. 1 ustawy Pzp w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego do oferty wykonawca dołącza oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu i spełnianiu warunków udziału w postępowaniu, w zakresie wskazanym przez zamawiającego.
W postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, składa się na formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (w skrócie „jednolity dokument”), sporządzonym zgodnie ze wzorem standardowego formularza określonego w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r. ustanawiającym standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (Dz. Urz. UE L 3 z 06.01.2016, str. 16).
Podkreślenia wymaga, że jednolity dokument stanowi dowód potwierdzający brak podstaw wykluczenia, spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, odpowiednio na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert, tymczasowo zastępujący wymagane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe (zob. art. 125 ust. 3 ustawy Pzp).
Na podstawie art. 139 ust. 1 ustawy Pzp zamawiający może najpierw dokonać badania i oceny ofert, a następnie dokonać kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu, o ile taka możliwość została przewidziana w SWZ lub w ogłoszeniu o zamówieniu.
Zgodnie natomiast z art. 139 ust. 2 ustawy Pzp w przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca nie jest obowiązany do złożenia wraz z ofertą oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, jeżeli zamawiający przewidział w SWZ możliwość żądania tego oświadczenia wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona.
W przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, zamawiający przed dokonaniem kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, w zakresie braku podstaw wykluczenia oraz spełniania warunków udziału w postępowaniu, wzywa tego wykonawcę do złożenia jednolitego dokumentu.
W przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, przepisy ustawy Pzp nie wskazują terminu, w którym wykonawca na wezwanie zamawiającego powinien złożyć jednolity dokument. Termin ten w wezwaniu określa zamawiający i powinien to być termin realny do złożenia, z uwzględnieniem art. 8 ust. 4 ustawy Pzp („Termin obejmujący dwa lub więcej dni zawiera co najmniej dwa dni robocze”).
W przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, podstawą wezwania wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia jednolitego dokumentu będzie ten przepis (tj. art. 139 ust. 2 ustawy Pzp).
W przypadku, o którym mowa w art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, podstawą prawną wezwania wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia JEDZ-a nie może być art. 126 ust. 1 ustawy Pzp, ponieważ przepis ten dotyczy podmiotowych środków dowodowych. Zgodnie bowiem z art. 7 pkt 17 ustawy Pzp, oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp (a więc także jednolity dokument) nie jest podmiotowym środkiem dowodowym.
Jeżeli na wezwanie z art. 139 ust. 2 ustawy Pzp wykonawca nie złożył jedniolitego dokumentu, lub złożony jednolity dokument będzie niekompletny lub zawierać błędy, zamawiający wzywa wykonawcę odpowiednio do jego złożenia, poprawienia lub uzupełnienia w wyznaczonym terminie, chyba że oferta wykonawcy podlega odrzuceniu bez względu na jego złożenie, uzupełnienie lub poprawienie lub zachodzą przesłanki unieważnienia postępowania.
Co powinien zrobić zamawiający, jeżeli przewidział w SWZ możliwość żądania tego oświadczenia wyłącznie od wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, a wszyscy wykonawcy do oferty dołączyli jednolite dokumenty.
W takim przypadku nie ma żadnych przeszkód prawnych, aby zamawiający odstąpił od wezwania wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia jednolitego dokumentu.
Skoro wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, w jednolitym dokumencie potwierdził brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu na dzień składania ofert, a jednolity dokument tymczasowo zastępuje wymagane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe, niedorzecznością byłoby wezwanie tego wykonawcy do potwierdzenia, że jednolity dokument złożony wraz ofertą jest nadal aktualny. Tym bardziej, że kolejną czynnością będzie wezwanie wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 10 dni, aktualnych na dzień złożenia podmiotowych środków dowodowych. Nie ma natomiast przeszkód prawnych, aby zamawiający jednocześnie wezwał wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona do złożenia jednolitego dokumentu (art. 139 ust. 2 ustawy Pzp) i podmiotowych środków dowodowych (art. 126 ust. 1 ustawy Pzp).
Co więcej, żadne przepisy ustawy Pzp nie zakazują wykonawcy złożenia jednolitego dokumentu wraz ofertą, w przypadku zastosowania art. 139 ust. 2 ustawy Pzp. Celem wprowadzenia art. 139 ust. 2 ustawy Pzp było jedynie odformalizowanie postępowania o udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego.
Za absurdalny należy uznać pogląd, że w przypadku zastosowania art. 139 ust. 2 ustawy Pzp, zamawiający powinien wezwać wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia jednolitego dokumentu (który został złożony wraz z ofertą, jest kompletny i nie zawiera błędów) albo wezwać takiego wykonawcę do potwierdzenia, że jednolity dokument jest nadal aktualny.
Józef Edmund Nowicki