Opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem wag tych kryteriów i sposobu oceny ofert oraz ocena ofert to jeden z najważniejszych segmentów postępowania, który decyduje o pozycji oferty danego wykonawcy w rankingu ofert. Zamawiający odpowiada za dobór kryteriów oceny ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz opis sposobu oceny ofert, który to dobór ma pozwolić zamawiającemu na dokonanie oceny ofert w sposób nie tylko obiektywny, ale także zgodny z tym opisem. Opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, wraz z podaniem wag tych kryteriów i sposobu oceny ofert powinien być sformułowany w sposób jednoznaczny i niebudzący żadnych wątpliwości, szczególnie w toku oceny ofert.
Opis sposobu oceny ofert powinien być tak skonstruowany, aby zapewniał obiektywną ocenę złożonych ofert.
Możliwość subiektywnej, uznaniowej i dowolnej oceny powinna zostać wyłączona. Wybór taki będzie możliwy tylko wtedy, gdy kryteria będą niezmiennie stosowane przy ocenie każdej oferty w tym samym postępowaniu oraz skonkretyzowane, wymierne i zobiektyzowane (umożliwiające dokonanie obiektywnej oceny ofert). Osiągnąć można to wyłącznie wtedy, gdy szczegółowość, kompletność i jednoznaczność opisu kryteriów oceny ofert umożliwia każdemu znającemu treść ofert dokonanie ich właściwej i obiektywnie uzasadnionej oceny i hierarchizacji w rankingu ofert najkorzystniejszych.
W wyroku z dnia 23 kwietnia 2015 r., KIO 712/15, Krajowa Izba odwoławcza uznała, że „Kryteria oceny ofert powinna cechować: zgodność z zasadami przejrzystości, niedyskryminacji, równego traktowania oraz gwarancja, że oferty są oceniane w warunkach efektywnej konkurencji. Opis stosowania kryteriów oceny ofert powinien być jednoznaczny, czytelny i niepozostawiający swobody interpretacji”.
Zamawiający obowiązany jest sformułować kryteria oceny ofert w sposób, który zapewni, iż wszystkie oferty oceniane będą na takich samych, niebudzących wątpliwości interpretacyjnych zasadach, zaś wykonawcy nie będą mieli trudności we właściwym formułowaniu ofert, gdyż istotne jest, by wykonawcy nie mieli możliwości formułowania ofert w sposób niejednoznaczny, co z zasady wykluczałoby możliwość uzyskania obiektywnej porównywalności ofert.
Zamawiający powinni wybierać takie kryteria oceny ofert, które umożliwią im otrzymanie wysokiej jakości robót budowlanych, dostaw i usług, optymalnie odpowiadających ich potrzebom (motyw 92 dyrektywy 2014/24/UE).
W wyroku z dnia 21 lipca 2014 r., KIO 1389/14, zwrócono uwagę, że „W sytuacji, gdy zamawiający decydują się na wprowadzenie w ramach kryterium oceny ofert, kryteriów innych niż cena, kryteria takie muszą być szczegółowo opisane wraz z podaniem, w jaki sposób nastąpi ocena treści oferty przy ich zastosowaniu. Sposób oceny ofert powinien być tak skonstruowany, aby zapewniał obiektywną ocenę złożonych ofert. Oznacza to, iż powinna zostać wyłączona możliwość subiektywnej, uznaniowej i dowolnej oceny dokonanej przez członków komisji przetargowej lub inne osoby wykonujące czynności w tym zakresie z ramienia zamawiającego. Konieczne jest bowiem zapewnienie weryfikacji prawidłowości oceny ofert w szczególności przez wykonawców oraz organy uprawnione do orzekania o zgodności z prawem przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Osiągnąć można to wyłącznie wtedy, gdy szczegółowość, kompletność i jednoznaczność opisu kryteriów oceny ofert umożliwia każdemu znającemu treść ofert dokonanie ich właściwej i obiektywnie uzasadnionej oceny i hierarchizacji w rankingu ofert najkorzystniejszych (tak m.in. Sąd Okręgowy w W. w wyroku z dnia 18 marca 2004 r., V Ca 264/04)”.
Kryteria muszą odnosić się do przedmiotu zamówienia.
Kryteria oceny ofert nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej (kryteriów o charakterze podmiotowym). Poza wiarygodnością ekonomiczną, techniczną lub finansową wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia przy wyborze najkorzystniejszej oferty nie mogą być brane pod uwagę także inne kryteria odnoszące się do właściwości wykonawcy.
Niedopuszczalne jest stosowanie przy wyborze najkorzystniejszej oferty takich kryteriów oceny ofert, jak doświadczenie wykonawcy. Doświadczenie wykonawcy ma charakter podmiotowy i nie dotyczy jakichkolwiek aspektów lub etapów cyklu życia robót budowlanych, dostaw lub usług, które mają być zrealizowane w ramach danego zamówienia.
Kryteriami oceny ofert mogą być natomiast kwalifikacje zawodowe i doświadczenie osób wyznaczonych do realizacji zamówienia, jednakże tylko wtedy, gdy mogą mieć znaczący wpływ na jakość wykonania zamówienia.
Wykonawca ma prawo oczekiwać, że złożona przez niego oferta zostanie oceniona zgodnie z kryteriami oceny ofert ich wagami oraz opisem sposobu oceny ofert określonymi w specyfikacji warunków zamówienia. Specyfikacja warunków zamówienia, od momentu jej udostępnienia, jest wiążąca dla zamawiającego i jest on obowiązany do przestrzegania warunków w niej umieszczonych. Zamawiający nie może zatem oceniać ofert w sposób odmienny od opisanego w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Ze względu na znaczenie kryteriów oceny ofert i opisu sposobu oceny ofert, postanowienia specyfikacji warunków zamówienia w tym zakresie należy interpretować zgodnie z wykładnią gramatyczną. Tak więc ocena ofert powinna zostać dokonana w oparciu o literalne brzmienie ukształtowanych przez zamawiającego kryteriów oceny ofert i ich wag oraz opisu sposobu oceny ofert, co zapobiega jakiejkolwiek uznaniowości zamawiającego na etapie oceny ofert.
Zamawiający dokonując oceny ofert powinien w pierwszej kolejności kierować się literalnym brzmieniem specyfikacji warunków zamówienia, a więc do oceny ofert powinien przyjąć kryteria oceny wynikające z treści tej specyfikacji oraz dokonać oceny ofert w oparciu om opis sposobu oceny ofert określony w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Żaden wykonawca nie może pozostawać w niepewności co do kryteriów, jakimi będzie kierował się Zamawiający przy ocenie złożonych ofert oraz opisu sposobu oceny ofert.
W wyroku z dnia 1 czerwca 2021 r., KIO 965/21 Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że przyjęte kryteria nie mogą ograniczać konkurencji i wprowadzać nieuzasadnionych preferencji dla określonych grup dostawców (np. dla dużych firm). Ponadto przyjęte przez zamawiającego kryteria nie muszą koniecznie odnosić się wyłącznie do bezpośrednio ekonomicznie wymiernych (finansowych) aspektów ofert, pod warunkiem jednak, że są związane z przedmiotem zamówienia, nie przyznają zamawiającemu nieograniczonej swobody wyboru oferty (nie zakładają arbitralnego wyboru), są wskazane w dokumentacji przetargowej i w ogłoszeniu o przetargu, są zgodne z całością prawa europejskiego, w szczególności z zasadą niedyskryminacji. Z przywołanego orzeczenia płynie również wniosek, że zamawiający dysponuje nie tylko swobodą określenia kryteriów oceny ofert, lecz również swobodą określenia ich wagi (znaczenia), pod warunkiem że wagi przypisane poszczególnym kryteriom służą identyfikacji (wyborowi) oferty najkorzystniejszej w świetle przyjętych kryteriów.
Odnośnie do każdego kryterium zamawiający musi określić (i podać do wiadomości oferentom w dokumentacji przetargowej), w jaki sposób będzie weryfikował prawdziwość informacji zawartych w ofercie, inaczej mówiąc - odnośnie do każdego wprowadzonego kryterium zamawiający musi być w stanie i musi mieć zamiar sprawdzać, na ile poszczególne oferty rzeczywiście spełniają wymagania, do których odnosi się dane kryterium (na ile oferty są wiarygodne pod tym względem). Każde kryterium (i opis jego stosowania) musi być sformułowane jednoznacznie i precyzyjnie, tak żeby każdy poprawnie/należycie poinformowany oferent, który dołoży należytej staranności, mógł interpretować je w jednakowy sposób. Kryteria oceny ofert powinny być interpretowane przez zamawiającego w jednakowy sposób. Jeżeli w toku procedury odwoławczej któreś z kryteriów zostaje uchylone jako bezprawne, to złożone oferty nie mogą być ocenianie tylko pod względem pozostałych kryteriów i wtedy całość procedury musi być unieważniona.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu do końca. Czytaj portal wPrzetargach.pl na bieżąco
Portal wPrzetargach.pl to kompendium wiedzy o zamówieniach publicznych