W przypadku zamówień na roboty budowlane obowiązek zatrudnienia w oparciu na przepisy prawa pracy rozciąga się na dalszych podwykonawców, w przypadku zaś usług dotyczy tylko podmiotu, który zawarł bezpośrednią umowę z wykonawcą

Odwołujący zarzucił zamawiającemu art. 29 ust. 1, 2 i 3a Pzp w zw. z art. 7 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 36 ust. 2 pkt 8a Pzp w zw. z art. 139 ust. 1 Pzp w zw. z art. 353(1) k.c. poprzez określenie w § 7 ust. 21 umowy 2a i umowy 2b obowiązku przedkładania kopii umów o pracę, zaświadczenia do ZUS, kopii zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia, podczas gdy jedyną przesłanką uprawniającą zamawiającego do żądania przekazania danych osobowych pracowników wykonawcy, mógłby być przepis prawa nakładający na wykonawcę (lub dalszego podwykonawcę) taki obowiązek, a takiego uprawnienia brak, a nadto wspólne stanowisko Prezesa UZP oraz Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (aktualnie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych dalej jako „PUODO”) wskazuje, że „przekazywanie zamawiającemu kopii umów o pracę oraz zakresów obowiązków osób zatrudnionych u wykonawcy jest równoznaczne z udostępnieniem szerokiego zakresu danych osobowych, które nie są zamawiającemu niezbędne z punktu widzenia celu, jakim jest kontro/a spełniania przez wykonawcę wymagań w zakresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę osób wykonujących czynności w zakresie realizacji zamówienia na roboty budowlane lub usług”, czyli wymaganie te jest niedozwolone i nieproporcjonalne nawet, jeśli dochodzi do anonimizacji niektórych danych i jest nadmierne, a nawet zbędne wobec wymogu z § 7 ust. 20 umowy 2a i umowy 2b.

W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej obowiązek określenia w opisie przedmiotu zamówienia wymagań zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawarty w art. 29 ust. 3a ustawy Pzp jest wyrazem woli ustawodawcy zagwarantowania przestrzegania prawa pracy przy realizacji zamówień publicznych i zerwania z praktyką zawierania umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy jest to nieuzasadnione charakterem stosunku. Przyzwalanie na taką praktykę, tj. uznawanie niepracowniczego statusu pracownika oznacza, że wykonując pracę uzyskuje on mniej korzystny status prawny (np. ze względu na brak prawa do urlopu, brak ochrony wynagrodzenia, odpowiedzialność odszkodowawczą, niezaliczanie okresu pracy do stażu pracy, brak prawa do odzieży ochronnej itd.), podczas gdy zatrudniający ponosi mniejsze koszty, uzyskując te same korzyści co z pracy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę (podobnie w wyrok SN z dnia 17 maja 2016 r., I PK 139/15, Legalis). 

Zakres podmiotowy wymagania zawartego w art. 29 ust. 3a Pzp obejmuje zatrudnianie osób przez wykonawcę oraz podwykonawców. Nie budzi wątpliwości, w ocenie Krajowej Izby Odwoławczej, iż podwykonawca w tym przepisie powinien być rozumiany jako podmiot, z którym zawarto umowę o podwykonawstwo zdefiniowaną w art. 2 pkt 9b Pzp.

Oznacza to, że w przypadku zamówień na roboty budowlane obowiązek zatrudnienia w oparciu na przepisy prawa pracy rozciąga się także na dalszych podwykonawców, w przypadku zaś usług dotyczy tylko podmiotu, który zawarł bezpośrednią umowę z wykonawcą. Tylko taka interpretacja przepisu art. 29 ust. 3a Pzp w zw. z art. 2 pkt 9b Pzp odzwierciedla wolę ustawodawcy uporządkowania i zabezpieczenia sytuacji pracowników wykonujących zamówienia w zakresie robót budowlanych.

Takie rozumienie przepisu wynika, w ocenie Krajowej Izby Odwoławczej, zarówno z wykładni językowej, jak i systemowej i funkcjonalnej. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż ustawodawca wprowadzając przedmiotową regulację dążył do wyeliminowania z rynku sytuacji patologicznych związanych z brakiem zatrudniania pracowników realizujących zamówienia na podstawie umowy o pracę, pomimo, iż wykonywane obowiązki wyczerpywały podstawy zawarcia umowy o pracę. Gdyby przyjąć interpretację Odwołującego I za zasadną, to wprowadzona regulacja w zakresie robót budowlanych mogłaby być z łatwością obchodzona przez wykonawców, którzy zlecaliby realizację zamówienia kolejnemu podwykonawcy, do którego nie miałyby, jak wskazał Odwołujący I, zastosowania przepisy o obowiązku zatrudniania na umowę o pracę. Taka interpretacja przepisów jest, w ocenie Krajowej Izby Odwoławczej, niedopuszczalna i niweczyłaby cel ustawodawcy.  

 

Wyrok z dnia 30 lipca 2018 r., KIO 1380/18   KIO 1384/18   
Źródło:  www.uzp.gov.pl