Złożenie podmiotowych środków dowodowych bez wezwania z ofertą
Złożenie podmiotowych środków dowodowych aktualnych na dzień ich złożenia, potwierdzających brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunku udziału w postępowaniu na ten dzień, tworzy domniemanie, że wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania i spełnia warunki udziału w nim przez cały czas jego trwania, od dnia składania ofert.
Użyte w art. 126 ust. 1 ustawy Pzp wyrażenie „aktualnych na dzień złożenia podmiotowych środków dowodowych” należy również odnieść do przepisów rozporządzenia w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, ponieważ w przypadku niektórych podmiotowych środków dowodowych ich aktualność jest związana z datą ich sporządzenia. Przykładowo zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem podatków i opłat, w zakresie art. 109 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp, musi być wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące przed jego złożeniem, informacja z Krajowego Rejestru Karnego musi być sporządzona nie wcześniej niż 6 miesięcy przed jej złożeniem.
W przypadku informacji z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej potwierdzającej wysokość posiadanych środków lub zdolność kredytową termin jej ważności określono w następujący sposób: „w okresie nie wcześniejszym niż 3 miesiące przed jej złożeniem”. Oznacza to, że nie można złożyć w celu potwierdzenia spełniania warunku udziału w postępowaniu dokumentu „starszego” niż 3 miesiące przed jej złożeniem, ale dopuszczalne jest złożenie dokumentu bardziej aktualnego, tj. wystawionego po dacie składania ofert. Zupełnie inne znaczenie ma aktualność wykazu robót budowlanych wykonanych, w którym wykonawca wykazuje roboty budowlane wykonane nie wcześniej niż w okresie ostatnich 5 lat, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy - w tym okresie, przy czym okres ten liczy się wstecz od dnia, w którym upływa termin składania ofert, a w trybie zamówienia z wolnej ręki liczy się wstecz od dnia jego złożenia.
W przypadku dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia ze wskazaniem sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia, z treści tych dokumentów (np. polisy OC) musi wynikać, że w chwili złożenia oferty i oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca był ubezpieczony na wymaganą sumę gwarancyjną ubezpieczenia (zob. wyroku z dnia 13 grudnia 2021 r., KIO 3477/21 i wyrok z dnia 1 grudnia 2022 r., KIO 3025/22).
W orzecznictwie słusznie zwraca się uwagę, że problematyka samodzielnego złożenia, poprawienia i uzupełniania podmiotowych środków dowodowych oraz oceny jego skutków ma złożony charakter. W orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej nie ukształtowała się jednolita linia orzecznicza dotycząca postępowania zamawiającego w przypadku złożenia wraz ofertą podmiotowych środków dowodowych. Na przestrzeni kilku lat w orzecznictwie były prezentowane różne stanowiska. W aktualnej praktyce dominuje stanowisko, że w przypadku złożenia przez wykonawcę podmiotowych środków dowodowych wraz z ofertą, zamawiający może wezwać tego wykonawcę do potwierdzenia, że podmiotowe środki dowodowe złożone wraz z ofertą są nadal aktualne (zob. wyrok z dnia 1 czerwca 2020 r., KIO 529/20).
W wyroku z dnia 8 lutego 2023 r., KIO 225/23, Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że nie można postawić zamawiającemu zarzutu naruszenia art. 16 ustawy Pzp, ponieważ zamawiający nie kierując do wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, wezwania do złożenia wszystkich podmiotowych środków dowodowych jakiego były wymagane nie złamał zasady przejrzystości, uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców w przedmiotowym postępowaniu. Wskazany wykonawca złożył wraz z ofertą podmiotowe środki dowodowe wskazane w SWZ z wyłączeniem dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. Wezwanie do złożenia podmiotowych środków dowodowych dotyczyło również złożenia dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. Wykonawca ten złożył wraz z ofertą cześć podmiotowych środków dowodowych wskazanych w SWZ, w tym oświadczenie o aktualności podanych informacji i oświadczeń. W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej takie działanie wykonawcy nie narusza przepisów ustawy Pzp, a zatem nie może wywoływać negatywnych konsekwencji dla wykonawcy. Zamawiający mając na względzie przepisy Pzp oraz sprawność postępowania (jego ekonomikę) i dysponując podmiotowymi środkami dowodowymi złożonymi wraz z ofertą uznał wezwanie wykonawcy do złożenia tych podmiotowych środków dowodowych za nieuzasadnione i ograniczył wezwanie tylko do dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej.
Podmiotowe środki dowodowe, które zamawiający posiada
Na podstawie art. 127 ust. 2 ustawy Pzp, wykonawca, którego oferta została najwyżej oceniona, wezwany do złożenia podmiotowych środków dowodowych na podstawie art. 126 ust. 1 lub art. 274 ust. 1 ustawy Pzp, w odpowiedzi na wezwanie, może oświadczyć, że żądane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe (np. wykaz robót budowlanych wykonanych i referencje określające, że te roboty budowlane zostały wykonane należycie) zostały złożone w innym postępowaniu zakończonym lub jeszcze prowadzonym przez zamawiającego, wskazując nazwę i numer postępowania oraz potwierdzić, że te środki są prawidłowe i aktualne.
Celem przepisu art. 127 ust. 2 ustawy Pzp jest umożliwienie wykonawcy odstąpienia od złożenia podmiotowych środków dowodowych, gdy zamawiający wezwał go do ich złożenia na podstawie art. 126 ust. 1 lub art. 274 ust. 1 ustawy Pzp lub do ich złożenia, poprawienia lub uzupełnienia na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Pzp, jeżeli wykonawca złożył podmiotowe środki dowodowe w innym postępowaniu przeprowadzonym przez zamawiającego i zakończonym lub innym jeszcze prowadzonym przez zamawiającego.
Przepis art. 127 ust. 2 ustawy Pzp nie stanowi uprawnienia (zamawiającego) do żądania potwierdzenia, że podmiotowe środki dowodowe złożone wraz z ofertą są nadal aktualne, tylko uprawnienie (wykonawcy) do wskazania, że podmiotowe środki dowodowe, które zamawiający posiada są prawidłowe i aktualne. W przepisie art. 127 ust. 2 ustawy Pzp ustawodawca zakłada, że zamawiający dysponuje wymaganymi podmiotowymi środkami dowodowymi, które zostały złożone przez wykonawcę w innym postępowaniu zakończonym lub jeszcze prowadzonym. W takim wypadku ponowne ich składanie przez wykonawcę na wezwanie zamawiającego byłoby pozbawione sensu. Jednak decyzję co do wskazania tych podmiotowych środków dowodowych ustawodawca pozostawia wykonawcy, który w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego do złożenia wymaganych podmiotowych środków dowodowych może wskazać, że wymagane podmiotowe środki dowodowe zamawiający posiada i są one prawidłowe i aktualne.
Przepis art. 127 ust. 2 ustawy Pzp ma zastosowanie również w przypadku wezwania wykonawcy do złożenia, poprawienia lub uzupełnienia podmiotowych środków dowodowych na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Pzp. Przykładowo, wykonawca w odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia wykazu robót wykonanych, może w terminie określonym w wezwaniu oświadczyć, że w innym postępowaniu zakończonym lub jeszcze prowadzonym przez zamawiającego, wskazując nazwę i numer postępowania (oznaczenie sprawy, numer referencyjny), złożył wykaz innych robót budowlanych wykonanych oraz referencje oraz oświadczyć, że wykaz i referencje potwierdzają spełnianie warunku udziału w postępowaniu dotyczącym zdolności zawodowej wykonawcy, są prawidłowe i aktualne.
Wykonawca sam sobie wystawia referencje
W wyroku z dnia 26 czerwca 2014 r., V SA/Wa 308/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że „podmiotem uprawnionym do ich wystawienia jest ten, kto te zamówienia zlecił i odebrał, gdyż tylko on jest władny ocenić należyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy. W związku z tym istnieje możliwość, aby wykonawca sam sobie wystawił referencje, jeżeli jest jednocześnie zlecającym i wykonującym dane zamówienie” (tak w wyroku z dnia 27 czerwca 2022 r., KIO 1517/22). Ponieważ podmiotem uprawnionym do wystawienia dowodów określających, czy np. usługi zostały wykonane lub są wykonywane należycie jest podmiot, na rzecz którego usługi zostały wykonane, a w przypadku świadczeń powtarzających się lub ciągłych są wykonywane, wykonawca może wystawić referencje samemu sobie w sytuacji, gdy wykonywał np. usługę, której należyte wykonanie będzie potwierdzeniem spełniania warunku udziału w postępowaniu dotyczącego doświadczenia wykonawcy. Również podmiot trzeci może wystawić referencje samemu sobie w sytuacji, gdy wykonywał np. usługę, której należyte wykonanie będzie potwierdzeniem spełniania warunku udziału w postępowaniu dotyczącego jego doświadczenia. Oczywiście, o ile wykonawca lub podmiot trzeci był podmiotem zlecającym i wykonawcą usług lub nie jest w stanie uzyskać tych dokumentów.
Na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (Dz.U. poz. 2415) do wykazu dostaw lub usług wykonanych, a w przypadku świadczeń powtarzających się lub ciągłych również wykonywanych, wykonawca może zamiast dowodów określających, czy te dostawy lub usługi zostały wykonane lub są wykonywane należycie, może załączyć oświadczenie własne, jeżeli wykonawca z przyczyn niezależnych od niego nie jest w stanie uzyskać tych dokumentów.
Józef Edmund Nowicki
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu do końca. Czytaj portal wPrzetargach.pl na bieżąco. Portal wPrzetargach.pl to kompendium wiedzy o zamówieniach publicznych.