Zgodnie z art. 454 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp zmiana umowy jest istotna, jeżeli powoduje, że charakter umowy zmienia się w sposób istotny w stosunku do pierwotnej umowy, w szczególności jeżeli zmiana wprowadza warunki, które gdyby zostały zastosowane w postępowaniu o udzielenie zamówienia, to wzięliby w nim udział lub mogliby wziąć udział inni wykonawcy lub przyjęte zostałyby oferty innej treści. 

Przepis art. 454 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp nawiązuje do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W wyroku z dnia 19 czerwca 2008 r., C-454/06, Presse-text Nachrichtenagentur GmbH v. Republik Österreich (Bund), APA-OTS Originaltext-Service GmbH i APA Austria Presse, EU:C:2008:351, Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że „Zmiana zamówienia publicznego w czasie jego trwania może być uznana za istotną, jeżeli wprowadza ona warunki, które gdyby zostały ujęte w ramach pierwotnej procedury udzielania zamówienia, umożliwiłyby dopuszczenie innych oferentów niż ci, którzy zostali pierwotnie dopuszczeni lub umożliwiłyby dopuszczenie innej oferty niż ta, która została pierwotnie dopuszczona. Dopuszczalne zatem będą zmiany nieistotne rozumiane w ten sposób, że wiedza o ich wprowadzeniu do umowy na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie wpłynęłaby na krąg podmiotów ubiegających się o to zamówienie czy też na wynik postępowania”. 

Na sposób oceny istotności zmiany postanowień zawartych w umowie w sprawie zamówienia publicznego wskazuje także Urząd Zamówień Publicznych. W ocenie Urzędu Zamówień Publicznych „Dokonując oceny czy dana zmiana ma charakter istotny należy mieć na uwadze wpływ takiej zmiany na warunki konkurencji w danym postępowaniu. Z istotną zmianą postanowień umowy (…) będziemy mieli zatem do czynienia w sytuacji, gdy wprowadzone zmiany powodują zmianę kręgu wykonawców, którzy mogliby się ubiegać o takie zamówienie lub którym takie zamówienie mogłoby być udzielone.” „(…) ocena istotności zmiany umowy winna być dokonywana w odniesieniu do realiów danego przypadku, tj. zakresu w jakim następuje zmiana warunków wykonania umowy, okoliczności stanowiących przyczynę zmiany umowy, wpływu zmiany umowy na pozycję wykonawcy w stosunku do pozycji zamawiającego, porównania sytuacji wykonawcy po zmianie warunków wykonania umowy w stosunku do sytuacji innych wykonawców biorących udział w postępowaniu, potencjalny wpływ zmiany warunków wykonania zamówienia na zwiększenie zainteresowania zamówieniem u innych wykonawców.”

Zamiany w jednej pozycji kosztorysu ofertowego krawężników kamiennych na betonowe (zmiana sposobu realizacji zamówienia) można „z góry” uznać za zmianę istotną albo za zmianę nieistotną. 

Jeżeli zamiana w jednej pozycji kosztorysu ofertowego krawężników kamiennych na betonowe, zgodnie z art. 455 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp, nie została przewidziana w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia (np. w SWZ) w postaci jasnych, precyzyjnych i jednoznacznych postanowień umownych (określenie rodzaju zmiany, zakresu zmiany i warunków wprowadzenia takiej zmiany), to zgodnie z art. 454 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp zmiana taka będzie istotna, jeżeli zamawiający wykaże, że wprowadzenie takiej zmiany w uprzednio prowadzonym postępowaniu mogłoby mieć wpływ na udział w tym postępowaniu innych wykonawców (jeszcze inni wykonawcy mogliby złożyć ofertę) lub zostałyby złożone oferty innej treści (np. z inną ceną). 

Sama zamiana krawężników kamiennych na betonowe, w tym również zwiększenie wynagrodzenia wykonawcy wskutek zamiany krawężników kamiennych na betonowe, nie może być „z góry” uznana za zmianę istotną i niedopuszczalną.