Zasady ustalania wartości zamówienia zostały opisane w przepisach art. 28-36 ustawy Pzp. Szacowanie wartości zamówienia jest czynnością dokonywaną na etapie przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia i co do zasady pochodną opisu przedmiotu zamówienia (wielkości lub rozmiaru zamówienia).
Zgodnie z art. 28 ustawy Pzp podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie wykonawcy bez podatku od towarów i usług, ustalone z należytą starannością. Nalży również zauważyć, że zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy Pzp ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi, oraz nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, z tym że w przypadku zamówień udzielanych w częściach powyższe terminy odnoszą się do wszczęcia pierwszego z postępowań.
Przepis art. 36 ust. 2 ustawy Pzp nakazuje natomiast dokonanie przed wszczęciem postępowania, zmiany wartości zamówienia, jeżeli po ustaleniu wartości zamówienia nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie (np. zmniejszenie lub zwiększenie wielkości lub rozmiaru zamówienia, istotna zmiana cen rynkowych).
Po wszczęciu postępowania dokonanie zmiany ustalonej wartości zamówienia jest niedopuszczalne. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy w toku badania czy zaoferowana cena lub koszt, lub ich istotne części składowe, są rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia lub budzą wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi w dokumentach zamówienia lub wynikającymi z odrębnych przepisów, konieczne jest zaktualizowanie wartości zamówienia ustalonej przed wszczęciem postępowania, z uwagi na wystąpienie po wszczęciu postępowania okoliczności, które mogły mieć wpływ na obliczenie ceny oferty, w szczególności wystąpienie istotnej zmiany cen rynkowych.
W takim przypadku zamawiający porównuje cenę całkowitą oferty złożonej w terminie do wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, zaktualizowanej z uwzględnieniem okoliczności, które nastąpiły po wszczęciu postępowania, w szczególności istotnej zmiany cen rynkowych.
Ponieważ wartości zamówienia nie ustala się po wszczęciu postępowania, stanowisko, że do ustalonej wartości zamówienia należy doliczyć przewidywaną zmianę wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia, o której mowa w art. 439 ustawy Pzp, nie znajduje żadnego oparcia w przepisach ustawy Pzp i jest niedorzeczne.
Co więcej, do ustalonej wartości zamówienia nie dolicza się innych przewidywanych zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadkach, o których mowa w art. 455 ust. 1 lub 2 i art. 436 pkt 4 lit. b ustawy Pzp.
Warto również zauważyć, że żadne przepisy Pzp nie formułują obowiązku ani nawet możliwości ustalania wartości zamówienia łącznie z wartością zmiany umowy, o której mowa w art. 455 ust. 1 lub 2, art. 436 pkt 4 lit. b lub art. 439 ustawy Pzp.
Ustalenie wartości zamówienia łącznie z wartością ewentualnej zmiany umowy, o której mowa w art. 455 ust. 1 lub 2, art. 436 pkt 4 lit. b lub art. 439 ustawy Pzp, stanowi naruszenie art. 28 ust. 1 ustawy Pzp.
W takim przypadku może wystąpić sytuacja, gdy zamawiający udzieli zamówienia po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, która uwzględniała wartość waloryzacji, o której mowa w art. 439 ustawy Pzp, podczas gdy ze względu na wartość zamówienia bez wartości ewentualnej zmiany umowy, o której mowa w art. 439 ustawy Pzp, zamawiający powinien zamieścić ogłoszenie o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych i przeprowadzić postępowanie o wartości mniejszej niż progi unijne.
Józef Edmund Nowicki