Zgodnie z art. 115 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp w odniesieniu do sytuacji finansowej lub ekonomicznej zamawiający może określić warunki, które zapewnią posiadanie przez wykonawców zdolności ekonomicznej lub finansowej niezbędnej do realizacji zamówienia. W tym celu zamawiający może wymagać m. in. posiadania przez wykonawcę odpowiedniego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ze wskazaniem sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia. W celu potwierdzenia spełniania przez wykonawcę warunków udziału w postępowaniu dotyczącego sytuacji ekonomicznej lub finansowej w zakresie posiadania przez wykonawcę odpowiedniego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zamawiający może żądać dokumentów potwierdzających, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia ze wskazaniem sumy gwarancyjnej tego ubezpieczenia (§ 8 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (Dz. U. z 2020 r., poz. 2415 i z 2023 r. poz. 1824)).
Przepis § 8 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia nie wskazuje na konkretny rodzaj dokumentu. Może to być każdy dokument, który potwierdza, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności związanej z przedmiotem zamówienia na żądaną przez zamawiającego sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia. W praktyce najczęściej składanym przez wykonawców dokumentem jest polisa ubezpieczeniowa. Ważne jest, by z treści dokumentu wynikało, że na dzień złożenia oferty wykonawca był ubezpieczony na żądaną przez zamawiającego sumę gwarancyjną ubezpieczenia.
Zgodnie z art. 814 § 1 k.c., jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. Z art. 814 § 2 KC wynika, że jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki lub jej pierwszej raty, a składka lub jej pierwsza rata nie została zapłacona w terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W braku wypowiedzenia umowy wygasa ona z końcem okresu, za który przypadała niezapłacona składka.
W art. 814 § 1 k.c. ustawodawca pozostawił woli stron umowy ubezpieczenia określenie terminu rozpoczęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Dopiero, nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty (art. 814 § 2 k.c.).
W umowie ubezpieczenia strony mogą więc w sposób odmienny od przyjętego przez ustawodawcę wzorca określić początek odpowiedzialności ubezpieczyciela, w tym również poprzez określenie początku i końca tej odpowiedzialności niezależnie od daty opłacenia składki ubezpieczeniowej.
Możliwa jest więc sytuacja, w której dokument ubezpieczenia przewiduje powstanie odpowiedzialności ubezpieczyciela już przed opłaceniem składki ubezpieczeniowej.
Jeżeli z treści złożonego przez wykonawcę dokumentu (np. polisy ubezpieczeniowej) będzie wynikać, że ochrona ubezpieczeniowa powstała z chwilą zapłaty składki ubezpieczeniowej, zamawiający będzie uprawniony i obowiązany do żądania złożenia dokumentu potwierdzającego zapłatę składki.
Jeżeli zgodnie z postanowieniami umowy ubezpieczyciel będzie ponosił odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki, a polisa ubezpieczeniowa zostanie wystawiona z odroczonym terminem zapłaty składki i na dzień oceny spełnienia warunku udziału w postępowaniu, termin ten nie upłynie, potwierdzeniem posiadania ubezpieczenia będzie dokument potwierdzający posiadanie ubezpieczenia (np. polisa ubezpieczeniowa).
Jeżeli wykonawca złoży dokument ubezpieczenia (np. polisa ubezpieczeniowa), w której termin zapłaty składki lub raty składki upłynął, to sam dokument nieopłaconej polisy nie jest wystarczający dla potwierdzania spełniania warunku udziału w postępowaniu (posiadania przez wykonawcę wymaganego ubezpieczenia).
Z przepisu art. 125 ust. 3 ustawy Pzp wynika, że oświadczenie, o którym mowa w art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, stanowi dowód potwierdzający brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu na dzień składania ofert i tymczasowo zastępuje wymagane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe. Z przepisów art. 125 ust. 3, art. 126 ust. 1 i art. 274 ust. 1 ustawy Pzp wynika, że aktualność na dzień złożenia podmiotowych środków dowodowych nie oznacza, że ich treść musi potwierdzać brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu na dzień ich złożenia, tylko na dzień składania ofert.
Na gruncie art. 125 ust. 3 ustawy Pzp, z dokumentu ubezpieczenia musi wynikać, że wykonawca na dzień składania oferty był ubezpieczony, co potwierdzi dokument ubezpieczenia złożony przez wykonawcę na wezwanie w trybie art. 126 ust. 1, art. 274 ust. 1 oraz art. 128 ust. 2 ustawy Pzp. Jeżeli zamawiający żądał, aby wykonawca był ubezpieczony na sumę gwarancyjną ubezpieczenia wysokości 1.000.000 zł, to wykonawca składając dokument ubezpieczenia (np. polisę ubezpieczeniową) musi wykazać, że na dzień złożenia oferty był ubezpieczony na taką sumę gwarancyjną ubezpieczenia.
Przykład: wyrok z dnia 13 grudnia 2021 r., KIO 3477/21
Zgodnie z treścią SWZ o udzielenie zamówienia mógł ubiegać się wykonawca, który spełniał warunki dotyczące sytuacji ekonomicznej lub finansowej, tj. wykazał, że jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej związanej z przedmiotem zamówienia na sumę gwarancyjną nie mniejszą niż 10 000 000 zł. Termin na złożenie ofert upływał w dniu 13.07.2021 r. o godz. 10:30.
Zamawiający na podstawie art. 126 ust. 1 ustawy Pzp wezwał Odwołującego do złożenia podmiotowych środków dowodowych. W odpowiedzi na wezwanie Odwołujący przedłożył m.in. wniosko - polisę z okresem ubezpieczenia od dnia 14.07.2021 r. do dnia 13.07.2022 r.
Zamawiający działając na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy Pzp wezwał Odwołującego do uzupełnienia m.in. „dokumentów lub dokumentu potwierdzającego, że wykonawca jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w zakresie działalności gospodarczej związanej z przedmiotem zamówienia na sumę gwarancyjną nie mniejszą niż 10.000.000 zł”. W uzasadnieniu wezwania Zamawiający wskazał, że „Wykonawca w Jednolitym europejskim dokumencie zamówienia (dalej: JEDZ) w części IV: Kryteria Kwalifikacji lit. B oświadczył, iż „W ramach ubezpieczenia z tytułu ryzyka zawodowego wykonawca jest ubezpieczony na następująca kwotę: 10.000.000 zł”. A ponadto w części VI JEDZ Wykonawca oświadczył, że informacje podane powyżej w częściach II-V są dokładne i prawidłowe oraz że zostały przedstawione z pełną świadomością konsekwencji poważnego wprowadzenia w błąd oraz że jest w stanie, na żądanie i bez zwłoki, przedstawić zaświadczenia i inne rodzaje dowodów w formie dokumentów.
Z aktualnie przedłożonych dokumentów wynikało, że Wykonawca posiada ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w zakresie działalności gospodarczej związanej z przedmiotem zamówienia na sumę gwarancyjną nie mniejszą niż 10 000 000 PLN w sytuacji kiedy oświadczenie wykonawcy zawarte w JEDZ składane było na dzień 13.07.2021 r. Wykonawca przedłożył trzy polisy z czego polisa nr (…) obejmowała okres ubezpieczenia od dnia 14.07.2021 r., a więc po terminie składania ofert. Tym samym polisa ta nie może stanowić dowodu, że na dzień składania ofert, tj. 13.07.2021 r., Wykonawca w ramach ubezpieczenia z tytułu zawodowego był ubezpieczony na kwotę: 10.000.000 zł, ponieważ dwie pozostałe polisy po zsumowaniu sum gwarancyjnych dają kwotę: 8.900.000 zł.”
Odwołujący odpowiadając na powyższe wezwanie przedłożył Zamawiającemu aneks z dnia 13.07.2021 r. do polisy z dnia 13.07.2021 r. (dalej: „aneks”) wskazując, że ubezpieczyciel dokonał zmiany początku obowiązywania umowy OC na dzień 13.07.2021 zgodnie z wnioskiem jak i złożonym zapotrzebowaniem oraz terminem składania ofert, co skutkuje tym, że na dzień składania ofert Wykonawca spełniał dany warunek udziału w postępowaniu.
Zamawiający działając na podstawie art. 128 ust. 5 ustawy Pzp zwrócił się do ubezpieczyciela z prośbą o „zweryfikowanie poprawności wystawionych przez ubezpieczyciela na rzecz firmy P. i ustalenie czy jest możliwe jest podpisanie aneksu korygującego okres ubezpieczenia wstecz, czy ubezpieczyciel ma wiedzę na temat przedmiotowego aneksu do polisy nr (…), który obejmuje okres ubezpieczenia od dnia 14.07.2021 r. do dnia 13.07.2022 r., czy faktycznie doszło do podpisania takiego aneksu, czy w wyniku jego podpisania przedmiotowa polisa obowiązuje od dnia 13.07.2021 r. oraz czy P. była umocowana do zawarcia takiego aneksu.
Odpowiadają na powyższe pismo ubezpieczyciel wyjaśnił, że „w uzasadnionych przypadkach jest możliwość zmiany/korekty okresu ubezpieczenia wystawionych polis. Jednocześnie potwierdzamy, że do polisy nr (…) został wystawiony aneks zmieniający okres ubezpieczenia z 14.07.2021 r. - 13.07.2022 r. na 13.07.2021 r. -12.07.2022 r. Uznajemy ważność aneksu zmieniającego okres ubezpieczenia, tym samym polisa nr (…) ma nowy okres ubezpieczenia od dnia 13.07.2021 r. do dnia 12.07.2022 r. Jednakże wskazujemy, że Aneks został zaakceptowany i wystawiony w dniu 29.10.2021 r., co oznacza, że Agent sam dokonał nieuprawnionej zmiany daty wystawienia aneksu na dzień: 13.07.2021 r. polisa nr (…) posiadała okres ubezpieczenia od dnia 14.07.2021 r., a modyfikacja tego okresu nastąpiła w dniu 29.10.2021 r. Potrzeba zmiany okresu ubezpieczenia polisy została zgłoszona dnia 29.10.2021 r.”
Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że oświadczenia i dokumenty składane w celu potwierdzenia spełnienia warunków udziału w postępowaniu na wezwanie Zamawiającego muszą być aktualne na dzień ich złożenia, a zatem mogą być datowane na dzień późniejszy niż data złożenia oferty, to powyższe nie zmienia jednak faktu, że treść oświadczeń lub dokumentów składanych na potwierdzenie spełnienia warunków udziału w postępowaniu nie może podważać prawdziwości złożonego w tym zakresie oświadczenia wstępnego.
Wszystkie oświadczenia i dokumenty, niezależnie od tego czy są one składane na wezwanie z art. 126 ust. 1 ustawy Pzp czy na wezwanie z art. 128 ust. 1 ustawy Pzp, muszą potwierdzać okoliczności wynikające z oświadczenia wstępnego, które wykonawca złożył wraz z ofertą.
Tymczasem treść złożonej na wezwanie w trybie art. 126 ust. 1 ustawy Pzp przez Odwołującego polisy, w której wskazano okres ubezpieczenia od dnia 14.07.2021 r., przeczy złożonemu w dokumencie JEDZ oświadczeniu, że na dzień składania ofert tj. 13.07.2021 r. Odwołujący spełniał warunek udziału w postępowaniu dotyczący sytuacji ekonomicznej lub finansowej, tj. posiadał polisę OC na kwotę 10.000.000 zł. W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej, powyższej sytuacji nie zmienia fakt, iż Odwołujący w dniu 29.10.2021 r. przedłożył Zamawiającemu aneks do polisy zmieniający pierwotny czas ubezpieczenia na okres od dnia 13.07.2021 r. do 12.07.2022 r.
Jak bowiem zostało ustalone w postępowaniu, Odwołujący powyższy aneks uzyskał dopiero w dacie 29.10.2021 r., a zatem na dzień 13.07.2021 r. nie spełniał on warunku udziału w postępowaniu w zakresie sytuacji ekonomicznej lub finansowej, skoro dokument taki uzyskał po upływie ponad trzech miesięcy od upływu terminu składania ofert.
W konsekwencji, pomimo, że na moment uzupełniania dokumentów Odwołujący był w stanie powołać się posiadanie polisy OC z datą obowiązującą w dniu upływu terminu składania ofert, to jednocześnie w postępowaniu w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości ustalono, że w dacie składania oświadczenia wstępnego, tj. dzień 13.07.2021 r. nie posiadał on ubezpieczenia na sumę gwarancyjna ubezpieczenia 10.000.000 zł.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu do końca. Czytaj portal wPrzetargach.pl na bieżąco.
Portal wPrzetargach.pl to najlepsze komentarze i kompendium wiedzy o zamówieniach publicznych