Czy naruszenie zasady bliskości może powodować automatyczne odrzucenie oferty

Zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej treść jest niezgodna z warunkami zamówienia. Badanie ofert i ustalenie przyczyn ich odrzucenia, w tym z uwagi na jej niezgodność z warunkami zamówienia, tak jak każda czynność zamawiającego, powinny być dokonane z należytą starannością. Podejmując decyzję o odrzuceniu oferty w określonych okolicznościach faktycznych, zamawiający powinien być w stanie udowodnić zaistnienie przesłanek skutkujących odrzuceniem oferty. Stanowisko to ma również oparcie w orzecznictwie. Jak wskazano w wyroku z dnia 3 marca 2023 r., KIO 436/23 zastosowanie wskazanej przesłanki odrzucenia wymaga jednoznacznego wykazania na czym polega niezgodność oferty z warunkami zamówienia, poprzez wskazanie w ofercie tego, co jest sprzeczne z dokumentacją postępowania i w jaki sposób ta niezgodność występuje, w konfrontacji z wyraźnie określonymi i ustalonymi warunkami zamówienia.

Zamawiający poza podaniem podstawy prawnej czynności odrzucenia oferty odwołującego, powinien w sposób maksymalnie precyzyjny uzasadnić faktyczne podstawy takiej czynności. Zamawiający ma obowiązek szczegółowego wskazania jakie okoliczności stanowiły podstawę do przyjęcia, iż oferta wykonawcy podlega odrzuceniu (tak w wyroku z dnia 23 września 2022 r., KIO 2341/22). W przypadku decyzji o odrzuceniu oferty z postępowania o udzieleniu zamówienia publicznego bezwzględnym obowiązkiem zamawiającego jest jasne i wyczerpujące uzasadnienie takiej decyzji. Od treści uzasadnienia odrzucenia oferty w znacznej mierze zależy możliwość skorzystania przez wykonawcę z możliwości wniesienia odwołania (tak w wyroku z dnia 23 września 2022 r., KIO 2379/22).

Z powyższego wynika, że ciężar wykazania istnienia przesłanek do odrzucenia oferty ciąży na zamawiającym, który w uzasadnieniu tejże czynności powinien precyzyjne wskazać przyczyny, na których opiera swoje stanowisko. W postępowaniu Zamawiający w uzasadnieniu odrzucenia oferty Odwołującego oznajmił, że jego zdaniem oferta Odwołującego i zaproponowana w niej lokalizacja unieszkodliwiania odpadów jest niezgodna z zasadą bliskości, na czym zakończył. Uzasadnienie odrzucenia oferty nie zawierało jednak jakiejkolwiek analizy w tym zakresie. Tymczasem od wspomnianej przez Zamawiającego zasady bliskości istnieją wyjątki.

Zgodnie z art. 20 ustawy o odpadach, która reguluje zasadę bliskości:

odpady, z uwzględnieniem hierarchii sposobów postępowania z odpadami, w pierwszej kolejności poddaje się przetwarzaniu w miejscu ich powstania;
w przypadku unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych, przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio. Dopuszcza się unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych na obszarze województwa innego niż to, na którym zostały wytworzone, w najbliżej położonej instalacji, w przypadku braku instalacji do unieszkodliwiania tych odpadów na obszarze danego województwa lub gdy istniejące instalacje nie mają wolnych mocy przerobowych.

Z przytoczonego przepisu wynika, że możliwym jest unieszkodliwianie odpadów na obszarze województwa innego niż to, na którym zostały wytworzone, w najbliżej położonej stacji:

w przypadku braku instalacji do unieszkodliwiania tych odpadów na obszarze danego województwa lub
gdy istniejące instalacje nie mają wolnych mocy przerobowych.

Możliwa jest więc sytuacja, że pomimo zaoferowania lokalizacji do unieszkodliwiania odpadów jaką jest Bydgoszcz, zasada bliskości zostanie spełniona, co Zamawiający powinien mieć na uwadze. Tymczasem Zamawiający uznał, że skoro Odwołujący zaoferował unieszkodliwianie odpadów w Bydgoszczy, która położona jest w sąsiednim województwie, automatycznie nie została wypełniona przez niego zasada bliskości, co jest podejściem błędnym. Pamiętać bowiem należy, że zgodnie ze wspomnianą zasadą, możliwym jest unieszkodliwianie odpadów w województwie innym niż miejsce ich wytworzenia, o czym mówi wprost art. 20 ust. 6 ustawy o odpadach.

Krajowa Izba Odwoławcza nie zgodziła się ze stanowiskiem prezentowanym przez Przystępującego, że jeśli Odwołujący w ofercie nie powołał się na wyjątek od zasady bliskości, to obecnie jest to niemożliwe. Przystępujący w formularzu ofertowym oświadczył, że usługa zostanie wykonana zgodnie z ustawą o odpadach. Jeśli Zamawiający uważa, że tak nie będzie - gdyż wskazana w ofercie lokalizacja unieszkodliwiania odpadów nie spełnia zasady bliskości, powinien być w stanie to wykazać. Skoro tak, jeśli Zamawiający powziął wątpliwości w zakresie spełniania przez lokalizację zaproponowaną przez Odwołującego zasady bliskości, powinien był podjąć odpowiednie kroki celem ustalenia czy faktycznie przesłanka do odrzucenia jego oferty zaistniała.

W tym celu Zamawiający powinien np. zwrócić się do Przystępującego z wezwaniem do wyjaśnienia treści jego oferty (art. 223 ust. 1 ustawy Pzp), a następnie ocenić uzyskane informacje i dopiero zdecydować czy faktycznie istnieją podstawy do odrzucenia oferty Odwołującego. Brak jakiegokolwiek uzasadnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego wskazuje na nieprzeprowadzenie stosownej analizy w tym zakresie, co potwierdza tezę Odwołującego, że czynność odrzucenia jego oferty była wadliwa.

Wyrok z dnia 15 marca 2024 r., KIO 636/24

Czytaj portal wPrzetargach.pl i zostań ekspertem w zamówieniach publicznych