Czy nieprawidłowa stawka VAT w SWZ zawsze stanowi podstawę unieważnienia postępowania

Zamawiający dokonał unieważnienia postępowania na podstawie przepisu art. 255 pkt 6 ustawy Pzp. W uzasadnieniu unieważnienia postępowania podał, że m. in.: 
‎„W toku prowadzonego postępowania Zamawiający stwierdził błąd w dokumentach zamówienia, polegający na nieprawidłowym określeniu stawki VAT na wykonanie robót budowlanych. (…). Zgodnie z Rozdziałem 16 Specyfikacji warunków zamówienia sposobem obliczenia ceny jest określenie zryczałtowanego wynagrodzenie za realizację przedmiotu zamówienia. Cena ryczałtowa obejmuje wszystkie koszty i składniki związane z wykonaniem zamówienia w zakresie wynikającym z opisu przedmiotu zamówienia. Na druku oferty Załącznik nr 3 do SWZ należy podać całkowitą cenę ofertową (brutto) obejmującą realizację całego zamówienia w złotych polskich (PLN), wraz z podaniem stawki podatku VAT. Należało podać osobno cenę za prace projektowe oraz cenę za roboty budowlane i pozostałe świadczenia. Cena oferty - jest to kwota wymieniona w Formularzu oferty. Cenę należało obliczyć: (a)podając cenę netto za Dokumentację Projektową Techniczno-Wykonawczą i za roboty budowlane; (b)wskazując zastosowaną stawkę podatku VAT - 23 % dla Dokumentacji Projektowej Techniczno-Wykonawczej (w cenie dokumentacji należało uwzględnić wszystkie elementy świadczenia związane z jej wykonaniem wskazane w Prawie budowlanym i umowie w tym nadzór autorski) oraz 8 % dla robót budowlanych (budownictwo społeczne); (c) obliczając wysokość podatku VAT; (d)podając cenę brutto stanowiącą sumę wartości netto i wysokości podatku VAT.

Zamawiający narzucił stawki podatku VAT w SWZ i Formularzu ofertowym – Załącznik nr 3 do SWZ. Zamawiający narzucił następującą stawkę podatku VAT: 23% dla dokumentacji projektowej oraz 8% VAT dla robót budowlanych. Stawka podatku została narzucona przez Zamawiającego błędnie, albowiem dla części robót budowlanych, tj. dla robót dotyczących zagospodarowania terenu możliwe jest zastosowanie stawki VAT 23%. W ramach procesu składania ofert w dniu 27 sierpnia 2025 r. jeden z wykonawców składając ofertę, skorygował błędy Zamawiającego, podając prawidłowe stawki VAT a część wykonawców złożyło oferty, stosując się do wymagań określonych w SWZ przez Zamawiającego. Już tylko ten fakt stanowił podstawę do uznania nieporównywalności złożonych ofert. W okolicznościach sprawy, wobec narzucenia przez Zamawiającego niewłaściwych stawek podatku VAT, skutkować to musiało unieważnieniem przedmiotowego postępowania w zakresie w/w części. (…).”

Następnie zamawiający uzasadnił konieczność unieważnienia postępowania w odniesieniu do przepisu art. 457 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp z uwzględnieniem obowiązującego w tym względzie orzecznictwa.

W wyroku z dnia 9 października 2025 r., KIO 3863/25, KIO 3878/25, Krajowa Izba Odwoławcza wyraziła następuje stanowisko:

Zgodnie z przepisem art. 255 pkt 6 ustawy Pzp zamawiający unieważnia postępowanie ‎o udzielenie zamówienia, jeżeli postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego. Przepisy art. 16 pkt 1-3 ustawy Pzp stanowią jedne z naczelnych zasad udzielania zamówień. Zasady te gwarantują zachowanie: uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, przejrzystości postępowania oraz proporcjonalności. Co równie istotne z punktu widzenia prawidłowości prowadzonego postępowania jest zachowanie zasady wynikającej ‎z przepisu art. 17 ust. 2 ustawy Pzp, tj. zasady udzielenia zamówienia wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy. Wystarczy zatem, aby w postępowaniu wystąpiła okoliczność, która uniemożliwia wybór oferty najkorzystniejszej, gdyż mogłoby to stanowić naruszenie ww. zasad, aby dane postępowanie mogło podlegać unieważnieniu.

Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że katalog podstaw do unieważnienia umowy określony przepisem art. 457 ust. 1 ustawy Pzp nie jest katalogiem zamkniętym, gdyż na uwadze trzeba mieć każde możliwe naruszenie procedury udzielenia zamówienia publicznego, które może taki skutek wywołać.

W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej, takim przypadkiem może być również nieprawidłowe określenie w SWZ przez zamawiającego stawki podatku VAT. Oczywiście stwierdzona nieprawidłowość musi mieć doniosłe skutki, polegające chociażby na tym, że w wyniku nieprawidłowych czynności zamawiającego zostanie wybrana oferta, która nie jest ofertą najkorzystniejszą w rozumieniu przepisu art. 239 ust. 2 ustawy Pzp. Skutkiem takich czynności może być unieważnienie umowy. Dlatego też istotnym jest, aby zamawiający, który decyduje się na unieważnienie postępowania w trybie przepisu art. 255 pkt 6 ustawy Pzp, przedstawił takie okoliczności faktyczne i prawne, które będą sanowały czynność zamawiającego.

Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że w postępowaniu zamawiający sprostał temu obowiązkowi, uzasadniając, iż w dokumentacji postępowania podał niewłaściwe stawki podatku VAT, które zobowiązani byli zastosować wykonawcy, precyzując, iż wada polega na tym, że część prac budowlanych dotyczących zagospodarowania terenu uniemożliwiają zastosowanie podanej przez zamawiającego preferencyjnej stawki podatku VAT w wysokości 8%. Zdaniem Izby jest to wada istotna, gdyż jak to wynika z okoliczności przedmiotowej sprawy różni wykonawcy w odmienny dla siebie sposób zastosowali się do wytycznych zamawiającego. Skutkiem powyższego była nieporównywalność złożonych ofert. A tylko oferty porównywalne mogą być przedmiotem badania i oceny przez zamawiającego. Tym samym wada przedmiotowego postępowania naruszała zasadę równego traktowania wykonawców ‎i uczciwej konkurencji, co zamawiający zasadnie ustalił i prawidłowo zastosował się do stwierdzonej okoliczności unieważniając przedmiotowe postępowanie.

Krajowa Izba Odwoławcza uznała również, że skoro zamawiający w dokumentach zamówienia, w szczególności w SWZ, nie podał prawidłowych stawek podatku VAT, a wykonawcy rozbieżnie złożyli swoje oferty, to oczywistym jest, że brak jest podstaw do badania i oceny takich ofert, gdyż są one nieporównywalne.
 

Czytaj portal wPrzetargach.pl i zostań ekspertem w zamówieniach publicznych