Przepisy prawa nie przewidują sankcji nieważności oferty w sytuacji naruszenia wymogów wynikających z ustawy o odpadach, a tym samym nie znajduje zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp
Podmiot orzekający: Krajowa Izba Odwoławcza
Data wydania i sygnatura orzeczenia: uchwała z dnia 17 kwietnia 2014 r., KIO/KD 31/14
Przepisy prawa nie przewidują sankcji nieważności oferty w sytuacji naruszenia wymogów wynikających z ustawy o odpadach, a tym samym nie znajduje zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp
W uchwale z dnia 17 kwietnia 2014 r., KIO/KD 31/14, Krajowa Izba Odwoławcza odnosząc się do przepisów ustawy o odpadach, które mogłyby stanowić o nieważności oferty w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 8, stwierdziła, że „Z przepisu art. 9 ust. 3 - 5 ustawy o odpadach nie wynikał bezwzględny zakaz wywożenia zakaźnych odpadów medycznych poza teren województwa. Zostało to wskazane również w Informacji o wyniku kontroli doraźnej, gdzie stwierdzono, iż odpady te wyjątkowo można unieszkodliwiać na obszarze innego województwa, niż te na którym zostały wytworzone, jeżeli odległość od miejsca wytwarzania odpadów do miejsca unieszkodliwiania jest mniejsza niż odległość do miejsca unieszkodliwiania położonego na obszarze tego samego województwa. Wobec braku w tej materii regulacji przewidującej zakaz bezwzględny oraz stanowiącej o nieważności oferty wykonawcy dysponującego instalacją poza terenem danego województwa, nie można uznać, że tego rodzaju oferta jest sama w sobie dotknięta nieważnością w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp.
Jak wskazano powyżej, na gruncie ustawy o odpadach, brak jest ku temu podstaw prawnych. Powyższa ocena koresponduje z poglądami zawartymi w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej - przykładowo w wyroku z dnia 10 października 2011 r., sygn. akt KIO 2094/11, oraz w wyroku z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt KIO 1419/11. Należy także przytoczyć stanowiska zajęte w tej materii na gruncie obecnie obowiązującej ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013.21 z późn. zm.). W uzasadnieniu wyroku z dnia 2 kwietnia 2013 r., sygn. akt KIO 669/13, Krajowa Izba Odwoławcza zajęła stanowisko, iż przepisy prawa nie przewidują sankcji nieważności oferty w sytuacji naruszenia wymogów wynikających z ustawy o odpadach, a tym samym nie znajduje zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp. Tożsame stanowisko zawarto w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 8 maja 2013 r., sygn. akt KIO 933/13.. Nowe przepisy (art. 20 ust. 5 i 6) zachowały regulacje ujęte poprzednio w art. 9 ust. 3-5 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r., a tym samym w pełni uprawnionym jest odniesienie powyższej linii orzeczniczej do zdarzeń zaistniałych pod rządami poprzedniej regulacji. Fakt, że ustawa o odpadach nie zawierała przepisów, które stanowiłyby o nieważności oferty w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp, potwierdza pośrednio sama Informacja o wyniku kontroli, gdzie dla uzasadnienia nieważności oferty nie wskazano przepisów ustawy o odpadach, które przewidywałyby tego rodzaju skutek, lecz przyjęte stanowisko oparto o przepis art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego. Jednocześnie, należy wskazać na ogólny stopień argumentacji przedstawionej w tym zakresie. Stwierdzone bowiem zostało, że sformułowanie przepisów art. 9 ust. 3-5 ustawy o odpadach pozwala w sposób jednoznaczny na uznanie, iż mają one charakter bezwzględnie obowiązujący, zatem odstępstwo od ich stosowania skutkowałoby nieważnością czynności prawnej, jako sprzecznej z ustawą z mocy art. 58 § 1 k.c.
Nie kwestionując charakteru powyższej regulacji należy podnieść, że w Informacji nie zostało szczegółowo wyjaśnione, do jakiej konkretnie czynności prawnej odniesiono tezę o nieważności wynikającej z odstępstwa od stosowania tych przepisów - czy czynności prawnej w postaci złożenia oświadczenia woli (oferty), czy też czynności prawnej w postaci zawarcia umowy. W tym ostatnim przypadku przedmiotowa nieważność niewątpliwie mogłaby zaistnieć. Nie można jednak uznać, by mogła ona dotyczyć - w realiach tej sprawy - samej oferty, a więc czynności prawnej w postaci złożenia oświadczenia woli. Jak wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r., sygn. akt II CSK 553/06 "przepis art. 58 k.c. dotyczy sytuacji, gdy czynność prawna już w chwili rodzenia się była sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego lub miała na celu obejście ustawy".
Funkcja art. 58 k.c. polega zaś na tym, aby zapobiegać powstawaniu stosunków prawnych przez system prawny zakazany. Ustawa o odpadach nie zakazywała natomiast, co ujęto powyżej, zaoferowania instalacji spoza terenu województwa. Trudno także uznać, by złożenie oświadczenia woli (oferty) mogło być w tym przypadku sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub było nakierowane na obejście ustawy. Należy krytycznie odnieść się do założenia, by na moment składania oferty, a więc na chwilę „rodzenia się” tej czynności prawnej, mogło być już w ogóle wiadomym, w szczególności dla wykonawcy, iż oferta narusza zasadę bliskości. Samo więc złożenie oferty z instalacją spoza terenu danego województwa, która to oferta dopiero w toku dalszego postępowania mogła być uznana za niespełniającą zasady bliskości, nie mogło być uznane za działanie sprzeczne z ustawą o odpadach, a tym samym za czynność nieważną z mocy art. 58 k.c. Odrębną kwestią jest natomiast zawarcie umowy z wykonawcą, którego oferta została uznana za niespełniająca warunków zasady bliskości. Celem regulacji zawartej w przepisie art. 9 ust. 3-5 ustawy o odpadach było niewątpliwie zapobieżenie kształtowaniu się stosunku cywilnoprawnego - a więc umowy, sprzecznej z zasadą bliskości, której w zakresie unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych należy nadać charakter nadrzędny. Z zasady bliskości wynika środowiskowa konieczność ograniczenia transportu odpadów do jednego z najbliżej położonych miejsc. Wyprzedza ona przy tym reguły konkurencji oparte o kryteria finansowe.
W przypadku kolizji zasad konkurencji i bliskości pierwszeństwo będzie miała zasada bliskości (por. Uwagi na piśmie Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 października 2012 r., przedłożone w sprawie C-292/12 Ragn-Sells). Podsumowując, w ocenie Izby, w niniejszej sprawie nie zaistniały podstawy do uznania, że oferta wybranego wykonawcy obarczona była wadą nieważności na podstawie odrębnych przepisów. W konsekwencji, Izba nie podzieliła stanowiska Kontrolującego, iż Zamawiający dopuścił się w tym zakresie zaniechań, czym miał naruszyć art. 89 ust. 1 pkt 8 Pzp.”.
Teksty i sygnatury orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej pochodzą z bazy orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej dostępnej na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych