Zamawiający może dopuścić możliwość złożenia oferty częściowej, jeżeli przedmiot zamówienia jest podzielny
Zamawiający może dopuścić możliwość złożenia oferty częściowej, jeżeli przedmiot zamówienia jest podzielny
Oferta częściowa to oferta przewidująca, zgodnie z treścią specyfikacji istotnych warunków zamówienia, wykonanie części zamówienia publicznego. Zamawiający może dopuścić możliwość złożenia oferty częściowej, jeżeli przedmiot zamówienia jest podzielny (art. 83 ust. 2). Świadczenie (zamówienie) jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości świadczenia (art. 379 § 2 k.c.). Zamówienie publiczne, które nie odpowiada temu określeniu, jest niepodzielne. Użyte w art. 379 § 2 k.c. sformułowanie „może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości świadczenia” odnosi się do dwóch kryteriów: fizycznych właściwości przedmiotu zamówienia i stosunku wartości ekonomicznej części przedmiotu zamówienia do jego całości.
Przykładowo nie mogą być podzielone autobusy i samochody osobowe. Sformułowanie „może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości świadczenia” dotyczy nieznacznej zmiany właściwości lub niewielkiej zmiany wartości przedmiotu zamówienia, dokonanych wskutek jego podziału. Świadczenie, którego przedmiotem są rzeczy oznaczone co do gatunku (węgiel, olej opałowy), jest z reguły podzielne. Świadczenie, którego przedmiotem są rzeczy oznaczone co do tożsamości (np. nieruchomości, samochody osobowe), jest z reguły niepodzielne. Celem dzielenia zamówienia na części nie może być uniknięcie stosowania przepisów prawa zamówień publicznych (art. 32 ust. 2 Pzp).
Jeżeli przedmiot zamówienia jest podzielny, zamawiający może podzielić zamówienie na części, określając zakres i przedmiot tych części. W takim przypadku zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania lub ogłoszeniu o ustanowieniu systemu kwalifikowania wykonawców, a także w zaproszeniu do składania ofert lub w zaproszeniu do negocjacji, czy ofertę można składać w odniesieniu do jednej, kilku lub wszystkich części zamówienia (art. 36aa ust. 1 i 2 Pzp). Możliwość ustalenia przez zamawiającego liczby części zamówienia, na które oferty częściowe może złożyć jeden wykonawca, stanowi wyjątek od zasady, którą jest uprawnienie wykonawcy do dokonania swobodnego wyboru, na ile części zamówienia składa ofertę.
Zamawiający może również określić w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania lub w ogłoszeniu o ustanowieniu systemu kwalifikowania wykonawców, a także w zaproszeniu do składania ofert lub zaproszeniu do negocjacji, maksymalną liczbę części zamówienia, na które może zostać udzielone zamówienie jednemu wykonawcy (art. 36aa ust. 3 Pzp).
Zamawiający może ograniczyć liczbę części zamówienia, którą można udzielić jednemu wykonawcy, pod warunkiem że maksymalną liczbę części, jaka może być udzielona jednemu wykonawcy, wskaże w ogłoszeniu o zamówieniu, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, w zaproszeniu do potwierdzenia zainteresowania lub w ogłoszeniu o ustanowieniu systemu kwalifikowania wykonawców, a także w zaproszeniu do składania ofert lub zaproszeniu do negocjacji. W takim przypadku zamawiający określa w specyfikacji istotnych warunków zamówienia obiektywne i niedyskryminujące kryteria lub zasady, które zastosuje w celu wyboru, w których częściach zostanie wykonawcy udzielone zamówienie w przypadku, gdy w wyniku przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia jeden wykonawca miałby uzyskać większą liczbę części zamówienia niż wynosi maksymalna liczba, na które może zostać mu udzielone zamówienie (art. 36aa ust. 4 i 5 Pzp).
Zgodnie z motywem 78 dyrektywy 2014/24/UE „Zamówienia publiczne powinny być dostosowane do potrzeb MSP. Instytucje zamawiające należy zachęcać do korzystania z kodeksu najlepszych praktyk określonego w dokumencie roboczym służb Komisji z dnia 25 czerwca 2008 r. zatytułowanym „Europejski kodeks najlepszych praktyk ułatwiających dostęp MSP do zamówień publicznych”, zawierającego wytyczne mówiące o tym, w jaki sposób instytucje te mogą stosować ramy zamówień publicznych, aby ułatwić udział MSP. W tym celu oraz aby zwiększyć konkurencje, instytucje zamawiające należy w szczególności zachęcać do dzielenia dużych zamówień na części. Podziału takiego można dokonać na zasadzie ilościowej, tak by wielkość poszczególnych zamówień lepiej odpowiadała możliwościom MSP, lub na zasadzie jakościowej, z uwzględnieniem różnych zaangażowanych branż i specjalizacji, tak by w większym stopniu dostosować treść poszczególnych zamówień do wyspecjalizowanych sektorów MSP, lub według różnych kolejnych etapów projektu. Wielkość i przedmiot poszczególnych części zamówienia powinny być dowolnie określane przez instytucję zamawiającą, która zgodnie z odnośnymi przepisami o obliczaniu szacunkowej wartości zamówienia, powinna także mieć prawo do tego, by udzielić niektórych z tych części zamówienia bez stosowania procedur niniejszej dyrektywy. Instytucja zamawiająca powinna mieć obowiązek rozważenia celowości podziału zamówień na części, jednocześnie zachowując swobodę autonomicznego podejmowania decyzji na każdej podstawie, jaka uzna za stosowna, nie podlegając nadzorowi administracyjnemu ani sadowemu. W przypadku gdy instytucja zamawiająca zdecyduje, że podział zamówienia na części nie byłby właściwy, stosowne indywidualne sprawozdanie lub dokumenty zamówienia powinny zawierać wskazanie głównych przyczyn decyzji instytucji zamawiającej. Przyczyny te mogłyby być na przykład następujące: instytucja zamawiająca mogłaby stwierdzić, że taki podział groziłby ograniczeniem konkurencji albo nadmiernymi trudnościami technicznymi lub nadmiernymi kosztami wykonania zamówienia, lub też potrzeba skoordynowania działań różnych wykonawców realizujących poszczególne części zamówienia mogłaby poważnie zagrozić właściwemu wykonaniu zamówienia. Państwa członkowskie powinny zachować możliwość podejmowania dalszych starań w celu ułatwiania MSP udziału w rynku zamówień publicznych, rozszerzając zakres obowiązku rozważenia celowości podziału zamówień na mniejsze części, żądając od instytucji zamawiających uzasadnienia decyzji o niedokonywaniu podziału zamówień na części lub czyniąc ten podział obowiązkowym pod pewnymi warunkami. W tym samym celu państwa członkowskie powinny także mieć możliwość zapewnienia mechanizmów służących dokonywaniu bezpośrednich płatności na rzecz podwykonawców.”.
Celem motywu 78 dyrektywy 2014/24/UE jest umożliwienie małym i średnim przedsiębiorstwom ubiegania się o udzielenie zamówień publicznych o znacznych rozmiarach lub wielkości oraz zwiększenie konkurencyjności. Z motywu 78 dyrektywy 2014/24/UE nie wynika natomiast obowiązek podziału zamówienia na części w każdym przypadku. Zamawiający będzie uprawniony do nie podzielenia zamówienia w przypadku gdyby podział zamówienia „groziłby ograniczeniem konkurencji albo nadmiernymi trudnościami technicznymi lub nadmiernymi kosztami wykonania zamówienia, lub też potrzeba skoordynowania działań różnych wykonawców realizujących poszczególne części zamówienia mogłaby poważnie zagrozić właściwemu wykonaniu zamówienia”.
Powody niedokonania podziału zamówienia na części zamawiający wskazuje w protokole postępowania (art. 96 ust. 1 pkt 11 Pzp). Przepis art. 96 ust. 1 pkt 11 Pzp stanowi przeniesienie do przepisów o zamówieniach publicznych art. 46 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE, zgodnie z którym „Instytucje zamawiające mogą postanowić o udzieleniu zamówienia w oddzielnych częściach; mogą też określić wielkość i przedmiot takich części. Z wyjątkiem zamówień, w przypadku których podział był obowiązkowy na mocy ust. 4 niniejszego artykułu, instytucje zamawiające dokonują wskazania najważniejszych powodów swojej decyzji o niedokonaniu podziału na części, które zamieszcza się w dokumentach zamówienia lub w indywidualnym sprawozdaniu, o którym mowa w art. 84.”.
W opinii prawnej „Jak uzasadnić rezygnację z podziału zamówienia na części? Czy to, że zamawiającemu wygodniej jest mieć jedną umowę niż trzy na poszczególne części, jest wystarczającym uzasadnieniem?” Urząd Zamówień Publicznych zwraca uwagę, że „ustawodawca europejski za okoliczność uzasadniającą rezygnację z podziału na części uznał jedynie nadmierne trudności czy koszty oraz brak koordynacji, skutkujący poważną groźbą nieprawidłowej realizacji zamówienia. A contrario uznać należy, iż obawy związane z ewentualnymi niewielkimi trudnościami czy kosztami bądź nieznacznymi problemami z koordynowaniem działań wykonawców, a tym bardziej wygoda zamawiającego, nie powinny stanowić dostatecznej podstawy do zaniechania podziału zamówienia na części. Jednakże zastrzec należy, że ocena ta powinna być dokonywana każdorazowo z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danego przypadku.”.
Opracowanie: Zespół wPrzetargach