Wyjątkową sytuacją nie jest uchylenie się od zawarcia umowy

Zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki, jeżeli ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia (art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp), pod warunkiem, że wszystkie przesłanki określone w tym przepisie zostaną łącznie spełnione i pomiędzy wszystkimi wymienionymi uwarunkowaniami będzie zachodzić zarówno związek przyczynowo - skutkowy oraz związek czasowy. Brak ziszczenia choćby jednej z nich wyłącza możliwość udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki.
Wyjątkową sytuacją musi być zdarzenie obiektywnie nieprzewidywalne dla zamawiającego, co oznacza, że zamawiający nie będzie w stanie takiego zdarzenia przewidzieć. Do takich wyjątkowych sytuacji należy zaliczyć przede wszystkim zjawiska losowe i niezależne od zamawiającego (klęski żywiołowe, katastrofy, awarie, niespodziewane wypadki). Wyjątkowa sytuacja nie może zatem wynikać z jakiejkolwiek przyczyny zależnej od zamawiającego.
Przepisu art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp nie można zastosować, gdy zagrożony jest interes ekonomiczny zamawiającego, wynikający ze zdarzeń przewidywalnych.
Celem udzielenia zamówienia na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp jest potrzeba natychmiastowego wykonania zamówienia, wynikająca z konieczności uniknięcia negatywnych skutków i dotyczyć wyłącznie zakresu koniecznego do ograniczenia lub zapobieżenia skutkom określonego zdarzenia, zabezpieczenia najpilniejszych, bieżących potrzeb zamawiającego w czasie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w innych trybach.
W wyroku z dnia 16 września 2010 r., V SA/Wa 1404/10 za wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego Naczelny Sąd Administracyjnego nie uznał zaburzeń geologicznych w kopalni węgla kamiennego. Zdaniem Sądu zaburzeniom geologicznym w kopalni węgla kamiennego nie można przypisać cech wyjątkowości, gdyż są zjawiskiem charakterystycznym dla danego regionu i powtarzającym się co pewien czas, którego można spodziewać się w każdej chwili, choć o różnym przebiegu i różnej intensywności. Za wyjątkową sytuację, której zamawiający nie mógł przewidzieć nie można uznać wystąpienia wysokich mrozów lub obfitych opadów śniegu w miesiącach styczniu lub lutym, w rejonach, gdzie cyklicznie w tych miesiącach takie mrozy lub opady śniegu występują.
Wyjątkową sytuacją nie będzie unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia, ponieważ taką sytuacja zamawiający zawsze powinien uwzględnić. Taki wniosek wynika z samej definicji postępowania o udzielenie zamówienia zawartej w art. 7 pkt 18 ustawy Pzp. Przepis ten stanowi in finem, że postępowanie o udzielenie zamówienia kończy się zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego albo jego unieważnieniem, z tym że zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego nie stanowi czynności w tym postępowaniu. Ustawodawca zatem - inaczej niż miało to miejsce w przepisach ustawy obowiązującej poprzednio - unieważnienie postępowania uczynił sposobem zakończenia postępowania równorzędnym prawnie z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego. Potwierdza to również brzmienie art. 254 ustawy Pzp. W konsekwencji sam fakt unieważnienia postępowania nie jest de lege lata sytuacją wyjątkową. Przeciwnie, zamawiający planując postępowanie i dążąc do zapewnienia nieprzerwanego świadczenia usług, powinien się z nią liczyć. Skoro możliwość zakończenia postępowania o udzielenie zamówienia przez jego unieważnienie wynika wprost z przepisów, to zamawiający, który powinien znać przepisy ustawy Pzp i prawidłowo je stosować, nie może twierdzić, że jest to okoliczność niemożliwa do przewidzenia.
Wyjątkową sytuacją nie będzie uchylenie się wykonawcy od zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których wykonawca, którego ofertę wybrano, jako najkorzystniejszą nie zawierają umowy z zamawiającym. Przyczyny tego stanu rzeczy są różne, część z nich wynika z suwerennych decyzji wykonawcy, część podyktowana jest okolicznościami o zewnętrznym charakterze, w tym również wzrostem cen mającym znaczenie dla wykonania umowy, który nastąpił już po złożeniu oferty. Przyczyną uchylania się wykonawcy od zawarcia umowy może być powzięcie informacji od wykonawców, którzy wcześniej wykonywali umowę na rzecz zamawiającego o takim zachowywaniu się zamawiającego, które nie rokuje należytego współdziałania przy wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego. Ponadto uchylanie się wykonawcy od zawarcia umowy ustawodawca uwzględnił w art. 263 ustawy Pzp.
Wystąpienie wyjątkowej sytuacji nie może być na skutek celowego wszczynania postępowania w trybie zamówienia z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w takim terminie, że nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia lub doprowadzenie do takiej sytuacji przez opieszałość zamawiającego.

Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu do końca

Czytaj portal wPrzetargach.pl każdego dnia

Portal wPrzetargach.pl to portal ekspertów i specjalistów zamówień publicznych