Drodzy Czytelnicy portalu wPrzetargach.pl
Dziś rozpoczynamy cykl artykułów odnoszących się do instytucji odrzucenia oferty, który dedykujemy osobom rozpoczynającym pracę w zamówieniach publicznych, słuchaczom studiów podyplomowych z zamówień publicznych, osobom, które świadczą usługi doradztwa, osobom wykonującym kontrolę zamówień publicznych oraz wykonawcom. Dzisiejszy artykuł wprowadza do instytucji odrzucenia oferty. W kolejnych artykułach zostaną omówione podstawy odrzucenia oferty oraz inne zagadnienia odnoszące się do instytucji odrzucenia oferty z uwzględnieniem orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej i sądowego.
Józef Edmund Nowicki, redaktor naczelny
Wprowadzenie do instytucji odrzucenia oferty
- Artykuł 226 ust. 1 ustawy Pzp określa zamknięty katalog przesłanek stanowiących podstawę odrzucenia oferty. Czynność odrzucenia oferty jest czynnością powodującą istotne skutki dla wykonawcy, którego czynność ta dotyczy, oraz dla zamawiającego, ponieważ może przesądzić o odmiennym wyniku postępowania. Odrzucenie oferty może nastąpić wyłącznie w sytuacji rzeczywistego wystąpienia przesłanek określonych w przepisach ustawy Pzp, w tym w art. 226 ust. 1 ustawy Pzp, które zamawiający ma obowiązek wykazać.
- Na podstawie art. 393 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp w postępowaniu o udzielenie zamówienia sektorowego zamawiający może, w przypadku zamówienia na dostawy, odrzucić ofertę, w której udział produktów, w tym oprogramowania wykorzystywanego w wyposażeniu sieci telekomunikacyjnych pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw, z którymi Unia Europejska zawarła umowy o równym traktowaniu przedsiębiorców, lub państw, wobec których na mocy decyzji Rady stosuje się przepisy dyrektywy 2014/25/UE, nie przekracza 50%, jeżeli przewidział to w ogłoszeniu o zamówieniu, a jeżeli postępowanie nie jest wszczynane za pomocą ogłoszenia o zamówieniu - w SWZ.
- Na podstawie art. 418 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp, w postępowaniu o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, zamawiający może odrzucić ofertę na podstawie przesłanek odrzucenia oferty innych niż przesłanki, o których mowa w art. 226 ust. 1 ustawy Pzp, pod warunkiem określenia ich w ogłoszeniu o zamówieniu, w SWZ albo opisie potrzeb i wymagań, w sposób jednoznaczny i wyczerpujący oraz zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.
- W przepisach ustawy Pzp występuje również instytucja uznania oferty za odrzuconą. Ofertę wykonawcy niezaproszonego do negocjacji uznaje się za odrzuconą, np. w przypadku, gdy w trybie podstawowym z fakultatywnymi lub obligatoryjnymi negocjacjami, ofertę złoży wykonawca niezaproszony do negocjacji (zob. art. 289 ust. 1 i 2 ustawy Pzp).
- W przypadkach odrzucenia oferty, a także w przypadku uznania jej za odrzuconą, nie dochodzi do jej oceny zgodnie z kryteriami oceny ofert.
- Odrzucenie oferty może nastąpić w toku: (1) badania ofert, (2) oceny ofert, a także (3) kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona.
- Odrzucenie oferty może również nastąpić po wyborze najkorzystniejszej oferty, gdy zamawiający dokonał wyboru oferty, która podlegała odrzuceniu, a także gdy po wyborze najkorzystniejszej oferty na wezwanie z art. 126 ust. 1 lub art. 274 ust. 3 ustawy Pzp, z uwzględnieniem art. 128 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca nie wykazał braku podstaw wykluczenia, spełniania warunków udziału w postępowaniu lub nie złożył w przewidzianym terminie podmiotowego środka dowodowego, potwierdzającego brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu, przedmiotowego środka dowodowego, lub innych dokumentów lub oświadczeń.
- Wezwanie wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, do złożenia wszystkich lub niektórych podmiotowych środków dowodowych, aktualnych na dzień ich złożenia, gdy zachodzą uzasadnione podstawy do uznania, że złożone uprzednio podmiotowe środki dowodowe nie są już aktualne (art. 126 ust. 1 lub art. 274 ust. 3 ustawy Pzp), musi być uzasadnione. W wyroku z dnia 17 września 2018 r., KIO 1777/18 Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła uwagę, że „okoliczność spełnienia warunków udziału w postępowaniu musi charakteryzować się ciągłością, co oznacza, że wykonawca jest zobowiązany spełniać warunki nie tylko w dacie składania ofert, ale przez cały okres aż do zakończenia postępowania." Analogiczne w wyroku z dnia 24 października 2018 r., KIO 2026/18 („Taka niezbędność natomiast zaistnieje niewątpliwie wtedy, gdy pojawia się ryzyko udzielenia zamówienia wykonawcy, który w toku postępowania przestał spełniać warunki udziału w postępowaniu lub zaszły wobec niego przesłanki wykluczenia.”).
- Informację o wykonawcach, których oferty zostały odrzucone, zamawiający podaje w zawiadomieniu o wyborze najkorzystniejszej oferty, podając uzasadnienie faktyczne i prawne odrzucenia oferty (zob. art. 253 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp).
- Informacji o wykonawcach, których oferty zostały odrzucone, nie podaje się w informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty, udostępnianej niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty, na stronie internetowej prowadzonego postępowania (zob. art. 253 ust. 2 ustawy Pzp).
- Zamawiający może nie ujawniać informacji, o wykonawcach, których oferty zostały odrzucone, jeżeli ich ujawnienie byłoby sprzeczne z ważnym interesem publicznym (zob. art. 253 ust. 3 ustawy Pzp).
- W trybie podstawowym w wariancie drugim (art. 275 pkt 2 ustawy Pzp), gdy po badaniu i ocenie ofert zamawiający zdecyduje się na prowadzenie negocjacji, informuje równocześnie wszystkich wykonawców, którzy w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu złożyli oferty, o wykonawcach: (1) których oferty nie zostały odrzucone, oraz punktacji przyznanej ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łącznej punktacji, (2) których oferty zostały odrzucone, (3) a także którzy nie zostali zakwalifikowani do negocjacji, oraz punktacji przyznanej ich ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łącznej punktacji, w przypadku, o którym mowa w art. 288 ust. 1 ustawy Pzp - podając uzasadnienie faktyczne i prawne.
- Uzasadnienie faktyczne i prawne odrzucenia oferty ma doniosłe znaczenie, dlatego nie może być lakoniczne i niekompletne. Na znaczenie uzasadnienia faktycznego i prawnego uzasadnienia odrzucenia oferty zwraca się uwagę w Komentarzu UZP (Prawo Zamówień Publicznych. Komentarz, pod redakcją, Huberta Nowaka, Mateusza Winiarza, Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2021): „Podanie podstaw faktycznych odrzucenia oferty czy wyboru oferty najkorzystniejszej i odpowiednie ich opisanie jest ściśle związane z prawem wykonawców do korzystania ze środków ochrony prawnej, gdyż skuteczne podniesienie zarzutów względem takich czynności jest możliwe jedynie, gdy podstawy faktyczne ich dokonania zostały wykonawcom wyjaśnione.”
- Uzasadnienie faktyczne i prawne odrzucenia oferty powinno w sposób jednoznaczny i zrozumiały dla wykonawców (niebudzący żadnych wątpliwości) wskazać powody odrzucenia. Brak jednoznacznego i zrozumiałego dla wykonawców uzasadnienia odrzucenia oferty może stanowić podstawę wniesienia odwołania wobec czynności odrzucenia. Takie naruszenie może mieć wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia i prowadzić do uwzględnienia odwołania (art. 554 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp). Wykonawcy, którzy złożyli oferty muszą otrzymać (w zawiadomieniu o wyborze najkorzystniejszej oferty) wyczerpującą i zrozumiałą informacje o powodach odrzucenia oferty. Podanie podstawy prawnej odrzucenia oferty jest niewystarczające.
- Przewidziane w przepisach ustawy Pzp obowiązki zamawiającego w zakresie przekazywania wykonawcom uzasadnienia faktycznego i prawnego swoich decyzji mają gwarantować wykonawcom ocenę prawidłowości działań zamawiającego i faktyczną (realną) możliwość skorzystanie ze środków ochrony prawnej. Uzasadnienie faktyczne odrzucenia oferty musi przedstawiać wszystkie przyczyny, jakie legły u podstaw decyzji zamawiającego, tak aby wykonawca miał możliwość ustosunkowania się do wskazanych przez zamawiającego uchybień. Wykonawca nie może domyślać się podstaw decyzji zamawiającego o odrzuceniu jego oferty. Czynność odrzucenia oferty jest niezgodna z przepisami ustawy Pzp przez sam fakt nieprzedstawienia uzasadnienia faktycznego tej czynności.
Dziękujemy za przeczytanie tego artykułu do końca. Czytaj portal wPrzetargach.pl na bieżąco.
Portal wPrzetargach.pl to kompendium wiedzy o zamówieniach publicznych.