Dopuszczalność wniesienia wadium przez wpłatę gotówki na rachunek zamawiającego prowadzony w banku nadal pozostaje problemem
W niniejszej sprawie odwołujący wpłacił wymagane wadium na rachunek bankowy zamawiającego w kasie banku P. (...) (termin składania ofert upływał dnia 20 stycznia 2017 r. godzina 9:45).
Powyższą czynność zakwestionował zamawiający twierdząc, że wadium wniesione zostało w sposób nieprawidłowy i odrzucił ofertę odwołującego, powołując się na przepis art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp, stanowiący że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli wadium nie zostało wniesione lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium.
Zdaniem odwołującego, czynność odrzucenia jego oferty z podanej przyczyny jest nieprawidłowa. Wykonawca uznał, że zamawiający dokonał błędnej wykładni przepisu art. 45 ust. 7 Pzp, co w efekcie doprowadziło do błędnego zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp i odrzucenia oferty odwołującego w niniejszym postępowaniu.
Podkreślał, że zamawiający odniósł się wyłącznie do literalnego brzmienia przepisów uznając, że wadium w pieniądzu można wnieść wyłącznie przelewem, przy zastosowaniu instytucji prawa bankowego „polecenia przelewu” (art. 63 ust. 3 pkt 1 prawa bankowego). Odwołujący powołał się na wykładnię celowościową przepisu art. 45 ust. 7 Pzp wskazując, że celem wpłacenia wadium jest zabezpieczenie interesów zamawiającego. Zaznaczał, że najważniejszym jest, aby wadium zostało wpłacone w odpowiednim terminie i formie dopuszczalnej przez przepisy prawa. Nadmiernym formalizmem byłoby uznanie, że wadium można wpłacić wyłącznie przelewem, a już nie w kasie banku. Wpłacając pieniądze w banku wpłacający podlega również weryfikacji, nie istnieje więc obawa podejmowania przez niego działań niezgodnych z prawem.
Odwołujący przekonywał, że poprzez wpłatę wadium w kasie banku nie ucierpiał ani interes zamawiającego, ani interes publiczny. Celem wskazanej regulacji jest to, aby operacje pieniężne dokonywane były za pośrednictwem banków. Uznał, że wpłata wadium w kasie banku spełnia ten cel, wobec czego przyjął, iż jest dopuszczalna w świetle prawidłowej wykładni art. 45 ust. 7 Pzp. Zaznaczał, że przepisy ustawy Pzp nie zawierają odwołania do ustawy - Prawo bankowe, zatem przepisy tej ustawy mogą znaleźć tu zastosowanie jedynie posiłkowo. Utrzymywał, że nie można stawiać znaku równości pomiędzy pojęciem „wpłaca się przelewem na rachunek bankowy zamawiającego” (art. 45 ust. 7 Pzp) a pojęciem „polecenie przelewu” (art. art. 63 ust. 3 pkt 1 prawa bankowego).
Podtrzymał, że w niniejszej sprawie zamawiający dokonał błędnej wykładni przepisów ustawy Pzp, co spowodowało wydanie wadliwego rozstrzygnięcia. Na poparcie swoich twierdzeń odwołujący przywołał orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej oraz sądów powszechnych, w tym wyroki: KIO/UZP 980/10, KIO/UZP 407/09, KIO/UZP 141/10 oraz wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 29 września 2009 r., X Ga 260/08.
„Zdaniem odwołującego wypowiedziane w nich tezy nie straciły na ważności i nadal pozostają aktualne. Zmianie nie uległ bowiem art. 45 ust. 7 Pzp wskazujący, że wadium wnoszone w pieniądzu wpłaca się przelewem na rachunek bankowy wskazany przez zamawiającego. Wobec powyższego, aktualne pozostają orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej oraz sądów - odwołujące się do wykładni celowościowej wskazanego przepisu i podnoszące, że najważniejsze aby pieniądze wpłacone na poczet wadium wpłynęły na konto zamawiającego w odpowiednim terminie i formie. Odwołujący kwestionował stanowisko zamawiającego, że wpłata wadium w kasie banku zamiast przelewem stanowi przykład wniesienia wadium w sposób nieprawidłowy, co uprawniałoby zamawiającego do odrzucenia oferty.”.
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 13 lutego 2017 r., KIO 217/17, zwróciła uwagę, że „art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) dopuszcza dokonywanie płatności gotówkowych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą gdy jednorazowa wartość transakcji bez względu na liczbę wynikającej z niej płatności, nie przekracza równowartość 15 000,00 zł. W tych okolicznościach, Izba wzięła pod uwagę, że oferta odwołującego pozostawała zabezpieczona wadium, które jednocześnie gwarantowało w sposób właściwy interesy zamawiającego. Sposób wniesienia tego wadium nie naruszał żadnego z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa z zakresu obrotu pieniężnego.”.
W ocenie Krajowej Izby Odwoławczej „Brak wniesienia wadium przelewem, a dokonanie tego poprzez wpłatę gotówki na rachunek zamawiającego prowadzony w Banku P. (...) w okolicznościach tej sprawy nie mógł skutkować odrzuceniem oferty odwołującego z postępowania w oparciu o art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp, który stanowi, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli wadium nie zostało wniesione, lub zostało wniesione w sposób nieprawidłowy, jeżeli zamawiający żądał wniesienia wadium.”.
Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła uwagę, że art. 89 ust. 1 pkt 7b Pzp „w odniesieniu do sformułowania „wniesione w sposób nieprawidłowy” - stricte będzie odnosił się do wszelkich odstępstw od koniecznej treści np. dokumentów gwarancji wadialnych - ubezpieczeniowych i bankowych, niezachowania formy przelewu bankowego, ale w kwotach mogących świadczyć o unikaniu nakazanej przepisami odrębnymi formy rozliczeń. Odwołujący wskazał w ofercie numer posiadanego przez siebie rachunku, wyjaśnił również, że dokonując wpłaty na wyznaczony rachunek zamawiającego w banku P. (...), chciał mieć pewność, iż od razu znajdzie się ona na tym koncie, gdyż za datę wniesienia wadium uznaje się moment uznania rachunku zamawiającego.”.
Ponadto Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że „odrzucenie oferty odwołującego w zaistniałych okolicznościach tej sprawy, byłoby przejawem skrajnego formalizmu.”.
Do zagadnienia wniesienia wadium przelewem odniósł się również Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., III SA/Wr 886/14.
W ocenie Sądu wykonawca, który wniósł wadium poprzez wpłatę na rachunek bankowy zamawiającego, a nie poprzez przelew wymagany przepisem art. 45 ust. 7 Pzp, powinien być wykluczony.
Sąd zwrócił również uwagę, że w art. 45 ust. 7 Pzp „Ustawodawca wyraźnie tu zastrzegł dla czynności wnoszenia wadium w pieniądzu - formę rozliczenia bezgotówkowego poprzez przekazanie określonej kwoty z rachunku bankowego wnoszącego wadium na wskazany przez zamawiającego rachunek bankowy. Imperatywne brzmienie przepisu nie pozostawia wątpliwości co do zamiaru legislatora. Zastrzeżenie to należy uznać za celowy wybór ustawodawcy w procedurze zamówień publicznych, jeżeli się generalnie zważy na konieczność zachowania przy obrocie z udziałem jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych - zasad legalizmu i przejrzystości finansów, wyrażających się także w zamyśle dopuszczania przedsiębiorców (wykonawców) nie ukrywających przepływów finansowych w swej działalności gospodarczej, tudzież przeciwdziałaniu zjawiskom tzw. „prania brudnych pieniędzy” lub pozostawania w „szarej strefie”.
W tej sytuacji, wniesienie wadium wyrażonego w pieniądzu z uchybieniem art. 45 ust. 7 Pzp, to znaczy z pominięciem bezgotówkowego sposobu jakim jest przelew na rachunek bankowy zamawiającego - należy uznać za brak skutecznego wniesienia wadium.
A skoro strona skarżąca postąpiła ściśle z literą prawa, tj. komentowanego art. 45 ust. 7 pzp - nie można przyjąć, że doszło do niezgodnego z prawem działania. Bezskuteczne bowiem wniesienie wadium oznacza brak jego wniesienia, co według art. 24 ust. 2 pkt 2 Pzp stanowi podstawę do wykluczenia wykonawcy z postępowania zamówienia publicznego (w obowiązującym stanie prawnym - odrzucenia oferty - przyp. red.).”.
Opracowanie: Zespół wPrzetargach