Przedmiar robót budowlanych, stanowiący podstawę sporządzenia kosztorysu ofertowego, jest opracowaniem wtórnym w stosunku do projektu i specyfikacji technicznych i to nie on determinuje zakres prac objętych przedmiotem zamówienia.
Zawarte w przedmiarze robót budowlanych zestawienia stanowią jedynie opis sposobu obliczenia ceny w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego.
Przedmiar robót budowlanych jest dokumentem podrzędnym w stosunku do projektu budowlanego. Oznacza to, że roboty opisane w projekcie budowlanym wchodzą w zakres zamówienia podstawowego, nawet jeżeli nie zostały ujęte w projekcie wykonawczym i przedmiarze robót budowlanych.
W konsekwencji wykonanie robót, które zostały przewidziane w projekcie budowlanym nie wymaga zawarcia z wykonawcą aneksu do umowy podstawowej.
Roboty pominięte w przedmiarze robót budowlanych, a ujęte w projekcie budowlanym będą realizowane w ramach zamówienia podstawowego i nie mogą być uznane za zamówienia dodatkowe na roboty budowlane, o których mowa w art. 455 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp, roboty dodatkowe lub roboty zamienne, za które w ramach wykonywanego zamówienia przysługiwałoby odrębne wynagrodzenie. Wykonanie robót, które zostały przewidziane w projekcie budowlanym, a nie zostały ujęte w przedmiarze robót budowlanych nie wymaga zatem zmiany zawartej umowy o roboty budowlane.
W wyroku z dnia 5 grudnia 2006 r., II CSK 327/06, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że umowa o roboty budowlane zawarta przez jednostkę sektora publicznego po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego pozostaje umową o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 i n. k.c. Do umowy o roboty budowlane zawartej po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego ma zatem zastosowanie również przepis art. 649 k.c., który stanowi o zakresie umówionych prac wykonawcy oraz zawiera domniemanie dotyczące obowiązków wykonawcy robót budowlanych. W przypadku gdy postanowienia umowy o roboty budowlane dotyczące zakresu robót (zakresu umówionych prac wykonawcy robót budowlanych) objętych zobowiązaniem wykonawcy są na tyle niejednoznaczne, że budzą wątpliwości uzasadniające rozbieżną ich wykładnię, zastosowanie ma wyrażona w art. 649 k.c. reguła interpretacyjna.
W wyroku z dnia 3 czerwca 2015 r., V CSK 551/14, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że „Umowa o roboty budowlane zawarta w trybie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego pozostaje umową o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 i n. k.c., z tym że podlega reżimowi ustawy Pzp. Jej przedmiotem jest wykonanie (przebudowanie) obiektu budowlanego zgodnie z ustalonym zakresem robót, projektem i zasadami wiedzy technicznej, natomiast w razie wątpliwości poczytuje się, że wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy.
Z nadrzędnej pozycji projektu budowlanego, jako części dokumentacji projektowej wynika, że w razie nie objęcia przedmiarem wszystkich robót określonych w projekcie budowlanym, przedmiot zamówienia wyznacza projekt. W doktrynie podkreśla się, że przedmiar robót budowlanych nie opisuje przedmiotu zamówienia, a służy do jego wyceny, stąd nie można przyjąć, że roboty w nim nie ujęte są robotami zamiennymi lub dodatkowymi.
Również Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 21 marca 2013 r., I ACa 552/12, uznał, że nawet gdyby przedmiar robót nie obejmował jakiegoś zakresu ujętego w projekcie budowlanym, wykonawca musi go wykonać w ramach zamówienia podstawowego i nie może przyjąć, że są to roboty dodatkowe. Sąd zwrócił jednak uwagę, że orzecznictwo Sądu Najwyższego dopuszcza w takiej sytuacji możliwość żądania zapłaty za roboty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Stanowisko takie zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 344/07, w którym Sąd Najwyższy uznał, że „nawet w sytuacji, gdy umowa na podstawie której zostały wykonane roboty budowlane jest nieważna, od strony korzystającej z efektów przeprowadzonych prac, Sąd może zasądzić wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu”. Takie samo stanowisko Sąd Najwyższy zajął, Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 414/10.
Reguła interpretacyjna
Zgodnie z art. 649 k.c. w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. Przepis art. 649 k.c. zawiera regułę interpretacyjną, w myśl której w razie wątpliwości przyjąć należy, że wykonawca podjął się wykonania wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. W takim przypadku podstawą do rozstrzygnięcia wątpliwości co do zakresu robót objętych zobowiązaniem wykonawcy może być jedynie taki projekt, który stanowi część składową umowy. Projekt w określonej sytuacji stanowi integralną część umowy o roboty budowlane, jeśli odpowiada wymaganiom wynikającym z właściwych przepisów, o których mowa w art. 648 § 2 k.c. lub jeśli został włączony jako część składowa umowy o roboty budowlane w wyniku wyraźnego zastrzeżenia umownego.
Reguła interpretacyjna wynikająca z art. 649 k.c. jest uwzględniana również przez wykonawców przy określaniu wysokości wynagrodzenia za roboty budowlane. Zastosowanie reguły interpretacyjnej wynikającej z art. 649 k.c. prowadzące do rozszerzenia zakresu obowiązków w stosunku do zakresu obowiązków, które wykonawca uwzględnił przy określaniu wysokości wynagrodzenia, w braku odmiennego zastrzeżenia umownego, nie uzasadnia roszczenia o zwiększenie wynagrodzenia.
Wyznacznikiem zakresu robót budowlanych, które ma wykonać wykonawca jest zatem projekt budowlany, a nie projekty wykonawcze, przedmiar robót budowlanych lub specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych.
Zespół wPrzetargach