Czy zamawiający może wezwać wykonawcę do samooczyszczenia, gdy stwierdzi, że podlega on wykluczeniu na podstawie ust. 1 pkt 13 i 14 oraz 16-20 lub ust. 5 Pzp?
Art. 24 ust. 8 Pzp nie pozostawia wątpliwości, że z inicjatywą samooczyszczenia musi wystąpić wykonawca, który wprowadzil zamawiającego w błąd. Wynika to z art. 24 ust. 9 Pzp, zgodnie z którym wykonawca, który podlega wykluczeniu na podstawie ust. 1 pkt 13 i 14 oraz 16-20 lub ust. 5, może przedstawić dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności, w szczególności udowodnić naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem lub przestępstwem skarbowym, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę lub naprawienie szkody, wyczerpujące wyjaśnienie stanu faktycznego oraz współpracę z organami ścigania oraz podjęcie konkretnych środków technicznych, organizacyjnych i kadrowych, które są odpowiednie dla zapobiegania dalszym przestępstwom lub przestępstwom skarbowym lub nieprawidłowemu postępowaniu wykonawcy.
Jeżeli wykonawca przedstawi dowody na to, że podjęte przez niego środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności, obowiązkiem zamawiającego jest zbadanie tych dowodów.
Wykonawca nie będzie podlegać wykluczeniu, jeżeli zamawiający, uwzględniając wagę i szczególne okoliczności czynu wykonawcy, uzna za wystarczające przedstawione dowody na to, że podjęte przez wykonawcę środki są wystarczające do wykazania jego rzetelności.
Łączna interpretacja art. 24 ust. 8 i 9 Pzp wskazuje zatem, że to wykonawca ma wystąpić z inicjatywą samooczyszczenia i przedstawić zamawiającemu dokumenty dające mu podstawy do odstąpienia od obowiązku wykluczenia wykonawcy. Procedura ta służy dobrowolnemu naprawieniu szkody – wykonawca winny wprowadzenia w błąd musi się do tego przyznać zanim fakt ten uświadomi sobie zamawiający. W przeciwnym wypadku zastosowanie ma art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 Pzp. Przepis ten nie przewiduje możliwości zaoferowania wykonawcy „drugiej szansy”.
Z interpretacji przepisów art. 24 ust. 8 Pzp oraz art. 24 ust. 1 pkt 16 i 17 Pzp wynika również, że aby móc dokonać samooczyszczenia, jako pierwszy musi uświadomić sobie winny tego wykonawca.
Wykonawca nie może oczekiwać, że zamawiający po odkryciu, że został wprowadzony w błąd podejmie jakiekolwiek działania zmierzające do umożliwienia wykonawcy uniknięcia wynikających z ustawy skutków nie znajduje podstaw prawnych. W takim przypadku zamawiającyu wyklucza wykonawcę z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 16 albo 17 Pzp.
Opracowanie: Zespół wPrzetargach